[k@rcicegi]

Yüzölçümü : 10.227 km² il Merkezi Nüfusu: 31.011 Toplam il Nüfusu: 132.374 (2011 yili) il Trafik No : 29 il Telefon Kodu: 456 Gümüshane ili Tanitimi Hakkinda Bilgi Dogu Anadolu ile Karadeniz Bölgesi arasinda, Çin-Trabzon Tarihi ipek Yolu Güzergahi üzerinde, tarih ile dogal güzelliklerin kucaklastigi, zengin Gümüs Madeni ocaklarindan dolayi Gümüshane adini tagiyan bir ildir. Gümüshane ili Tanitimi Gümüshane Milattan Önce 3000‘lere uzanan tarihi içerisinde bir çok uygarliklara ev sahipligi yaparak bu kavimler mozaiginin izlerini günümüze tasimaktadir. Denize 100 km. uzaklikta olan ilin klima özelligini sahip havasi, sahip oldusu eIsiz dogal güzellikleri, yer alti resim sergisini andiran zengin olUGUMlu masaralari, 450'ye yakin yaylasi, çok sayida antik kentleri, dogal park alanlari, zengin flora ve faunasi bakir bir turizm potansiyeline sahiptir. CogrAFYA Gümüshane ve çevresi, Dogu Anadolu ile Karadeniz Bölgesi arasinda bir geçis noktasi olusturmaktadir. Bu özellik bitki örtüsünde de görülmektedir. Yükseltinin 1500 metreyi astigi kesimlerde kizil çam, kayin, ardiç ve mege türlerinin hakim oldusu orman kümeleri bulunur. ilde av hayvanlari çEgitli ve boldur. kis aylarinda kinali keklik, tavsan, tilki, ayi, domuz, toy, ördek, basirtlak, kir hindisi, bildircin avlari yapilmaktadir. Genel olarak Gümüshane'de iklim yazlari oldukça kurak kis ve bahar aylari yagisli geçen bir karaktere sahiptir. Deniz seviyesinden yükseldikçe karasal iklimin özellikleri gözlenmektedir. TariHÇE Gümüshane yöresindeki arkeolojik buluntular, yerlegik yasamin M.Ö. 3000 yillarina dek uzandigini göstermektedir. Bölgede bilinen ilk halk M.Ö. 2. binin ortalarinda ortaya çikan Azzi ve Hayasalardir. Bu nedenle, Gümüshane’yi de içine alan bölgeye Azzi-Hayasa ülkesi deniyordu. Yine M.Ö. 2. binde Mezopotamya’dan gelen Assurlu tüccarlarin, Gümüshane ve yöresinde bulunan maden yataklari nedeniyle bölgeye ilgi duyduklari bilinmektedir. Hitit imparatorluk döneminde de Gümüshane çevresindeki gümüs yataklarinin isletilmesiyle, bölge zenginlik kaynagi olma özelligini sürdürmüstür. Hitit imparatorlusu’nun yikilmasindan sonra bölgeye Urartular hâkim olMus, M.Ö. 8. yüzyil sonlarina dogru Kimmer-Iskit akinlari baglamistir. Bu dönemde halkin büyük çogunlusu yerini yurdunu Birakarak güneye ve batiya dogru göçe baglamistir. Daha sonra yöreye sirasiyla Medler, Persler ve Pontos Kralligi esemen olMustur. M.Ö. 1. yüzyilda bölgede Romalilarin hâkimiyetinin yayildigi görülmektedir. M.S. 395’te Bizans imparatorlusu topraklari içerisinde kalan Gümüshane, M.S. 7. yüzyilda Bizans-Hazar askeri isbirligine konu olan topraklar arasindaydi. M.S. 7. ve 8. yüzyillarda Arap esemenligine giren bölge topraklari, sonradan yeniden Bizans esemenligine girmis, 11. yüzyilda Saltuklular tarafindan fethedilmistir. 1461 yilinda Fatih Sultan Mehmet Trabzon Rum imparatorlusu’nu yikarak yöreyi Osmanli esemenligi altina almistir. 7 Temmuz 1916’da Ruslar tarafindan isgal edilen Gümüshane, 15 subat 1918’de isgalden kurtarilmistir. ilçELER Gümüshane ilinin ilçeleri; Kelkit, Köse, Kürtün, siran ve Torul'dur. Kelkit: Gümüshane'nin en büyük ilçesi olup, sinirlari içinde önemli tarihi yerlesme merkezleri bulunmaktadir. Bizanslilar tarafindan kurulan sehirde kalintilari, surlari kiliseleri, su yollari ve kanallari; kabartma eserler ve heykeller bulunMustur. Kürtün: Hariit çayi kenarinda Tirebolu-Torul transit karayolu üzerinde kurulMus, son derece daglik araziye sahip bir ilçedir. Kürtün ilçesinin çevresi Yesil ormanlik alanlari ile adeta bir orman denizi görünümündedir. Köse: ilçe kUsaktan kusasa geçen ve halen önemini koruyan zengin bir mutfak mirasina sahiptir. Evelek dolmasi, kelem dolmasi, siron, fit fit haisli, ve pirinçli börek yörenin damak zevklerini sembolize etmektedir. siran: Tomara selalesi siran ilçesi'nin güney batIsindaki Seydi Baba Köyü'nde yer almaktadir. selalenin sulari, tepe yamacindan kayalarin arasindan ve yer altindan çikarak yere dikey olarak akmakta ve yatagini olusturmaktadir. Torul: Hariit Çayi etrafinda kurulMustur. Torul ilçesi turizm Bakimindan oldukça zengindir. Karaca Masarasi, Zigana Dagi, Limni Gölü, Yedi göller, Tarihi köprüler bunlardan bazilaridir. NASIL GgdiLgri Karayolu : Gümüshane’ ye karayolu ile ulasim yapilmaktadir. Otogar kent merkezindedir. Birçok seyahat acentasi ve otobüs sirketi ile turlar düzenlemektedir. sehir içi geziler için sehir içi dolMus minibüsler ve Belediye Otobüslerinden yararlanilabilir. GEzilECEK YERLER Gümüshane Evleri Ana yapi malzemeleri tas, kerpiç, ahsaptir. Evlerin plan olarak arz ettikleri ?ema ortada bir avlu ve iki yana dizilmis mekanlardan meydana gelmistir. Evlerin alt katlari ailelerin günlük ihtiyaçlarini kasiladiklari mutfak, banyo, wc, kiler ve günlük yasamin Diser mekanlarindan olusur. Üst katlar ve çati kati ise yatak odasi ve misafir odalari seklinde düzenlenmistir. Evlerin dis görünümü dogal peyzaja olasanüstü uyum saglamaktadir. Günümüz mimarisine örnek olacak tip ve güzelliktedir. Sariçiçek Köy Odalari : Gümüshane Sari çiçek Köyünde bulunan odalar sehir merkezine 27 km mesafededir. Odalar Haci Ömer asa tarafindan yaptgrilmistir. Köye gelen misafirlerin agirlanmasi için yaptgrilan odalar 200 yillik tarihe sahiptir. Odalar ahsap islemeleri , renga renk boyamalari ile ilk günün tazeligi ve zerafeti ile halk sanatinin gücünü yansitmaktadir. Çekici isleme motifler,ahsap islemeler birbirine çivisiz bir teknikle monte edilmis ,perde motifleri hatirlatan parçali rokoko tarzinda stilize yapraklardan ibaret bir ahsap süsleme kullanilmistir. yapitlar rokoko ve Ampir üsluplar yaninda yer alan klasik üsluplarda kullanilmis, Türk mimarisinin erken örneklerindendir. Örenyerleri Eski Gümüshane: Hariit Irmagi’na dökülen, Musalla Deresi’nin yamaçlarinda ve bugünkü kent merkezinin 4 km. güneybatIsinda bulunan ilk yerlegim yeridir. Zaha/Zanka daha sonra Argyropolis, Canca, Eskisehir adlariyla bilinen yerlegimin ilk kurulusuna iliIkin bilgiler kesin degildir. Yörede yaklagik 35 kale kalintisi bilinmektedir. Bunlarin Roma ya da Bizans dönemlerinde yapildigi sanilmaktadir. Santa Harabeleri: Yagmurdere bucagi sinirlari içerisinde olup, merkez ilçeye 90 km. uzaklikta bulunmaktadir. Yerlegimin 17. yüzyilda kuruldusu sanilmaktadir. Santa yerlegimi 9 mahalleden ve 300’ü Askin yapidan olusmaktadir. Satala Antik Kenti (Sadak Köyü): Kelkit ilçesinin 17 km. güneydogusunda Sadak köyündedir. Yörede XV. Legio Apollinaris armali tusla parçalari bulunmasiyla, buranin antik Satala kenti oldusu kesinlesmistir. Bizans tarihçisi Prokopius, kentin tepelerle çevrili bir ovada kuruldusunu, imparator Iustinianus’un surlari onarttigini bildirmektedir. Satala kenti, Roma Lejyon Kampi çevresinde kurulup, gelismis ve imparatorluk döneminde Latin kültür merkezi olMustur. Satala Kalesi su kemerleri, tiyatro, agora ve Diser yapi kalintilari kent ve çevresinde görülebilir durumdadirlar. Satala Kalesi’nin, Bizans imparatoru Iustinianus tarafindan onartildigi bilinmektedir. Kaleler Canca Kalesi: Bu kaleye Vank köyünden ve Kale Deresi denilen vadiden gidilmektedir. Evliya Çelebi, Seyahatname’sinde bu kaleden bahsetmektedir. Kale, dogu-bati istikametinde arka arkaya üç bölümden olusmaktadir. Ayrica yüksek duvarlar ile takviye edilmistir. Kov Kalesi: Merkez ilçe sinirlari içerisindedir. Gümüshane-Erzincan karayolunun 21. km’sinde eski ismi Kov olan Esenyurt köyünün sinirlari içindedir. Kaleye karayolundan ayrilan stabilize bir yolla ulaislir. Akçakale: Gümüshane’nin Baglarbasi semtindedir. Kale olarak anilmakla beraber, küçük bir istihkam yeridir. Kale, bir kaya kütlesinden faydalanilmak suretiyle inia edilmistir. Daha sonra yapinin üst kismi tamamen yikilmistir. Keçi Kalesi: Merkez ilçe sinirlari içerisindedir ve Kale bucagindan geçen transit yol üzerinde bulunmaktadir. Bu kaleye halk arasinda Kokanes veya Koans da denir. Kale, çok sarp bir kayalik üzerinde yer almaktadir. ihtiSamli bir görünüse sahip olan bu kalenin iki yolu vardir. Kaleye gisi dogudandir. Kale, dogu ve bati tarafindan yüksek kalelerle takviye edilmistir. Kale içerisinde bulunan iki yapi dikkati çekmektedir. Toprak seviyesinden biraz yüksekte olan yuvarlak kemerler dikdörtgen seklindeki mekânlara aittir. Arka arkaya bulunan bu iki yapinin aydinligi saglayacak hiçbir penceresi mevcut olmadigindan, bunlarin zindan olarak kullanildigi tahmin edilmektedir. Kalede ayrica vadiye inen gizli su yollari da mevcuttur. Torul Kalesi: Torul ilçesinde bulunan kalenin hangi devirde yapildigi bilinmemekle birlikte, Cenevizliler döneminde yapildigi sanilmaktadir. Uzun Hasan’in ölümünden sonra Fatih Sultan Mehmet tarafindan alindigi bilinen kalenin sur duvarlarindan bir bölümü ayaktadir. Gümüskaya Kalesi: Dibekli köyünün kuzeyinde daglar arasindadir. Iki dag arasina açilmis girigin üzerindeki yazit yeri bostur. Kalenin yakinindaki kayalarda gözcü kuleleri, kale içinde düzgün tabanli, duvarlarinda nisler bulunan küçük bölmeler vardir. Yapinin çevresinde tas basamaklar yuvarlak bir yapi kalintisi ve su deposu bulunmaktadir. Burada çEgitli dönemlerden çanak, çömlek, çini parçalari, cam gereçler, gözyagi siseleri, ikonlar ve takilar bulunMustur. Gümüstus (Avliyana) Kalesi: Torul ilçesine 30 km. uzaklikta Gümüstus köyündedir. Irmagin her iki yakasindaki kalintilarda Bizans döneminden silahlar, “Konstantinata” basimli sikkeler bulunMustur. Sol kiyida bulunan kalede, 1,5 m. yükseklikte, biçimlendirilmis bes sütunun, bir tapinagin kalintilari oldusu bilinmektedir. Camiler ve Kiliseler Süleymaniye Camisi: Eski Gümüshane yerlegim yerinde, Süleymaniye Mahallesi’ndedir. Kanuni Sultan Süleyman’in yaptirdigi cami, onarimlar yüzünden özgünlügünü yitirmistir. Selçuklu gelenesini sürdüren dikdörtgen planli yapi, mihrap önüne dikey uzanan üç neften olusmaktadir. Kalin, silindirik gövdeli minare saglamdir. Geçmiste 6 ahsap diregin tasgdigi düz toprak dam degistirilmis, çatiyla örtülmüstür. Camiye bitigik medrese günümüze ulasamamistir. Küçük Cami: Eski Gümüshane yerlegim yerinde Süleymaniye Camii’nin arkasinda bahçeler içindedir. yapimiyla ilgili bilgiler kesin degildir. 12. yüzyil baglarinda Danismendlilerin yöreye gelislerinden sonra yapildigi sanilmaktadir. Kare planli, tek kubbelidir. Yaklagik 10 m. yüksekligindeki kubbe küçük taglarla örülmüstür. kapi ve pencereler yuvarlak kemerlidir. Sivri kemerli mihrap, gri renkte tastan yapilmistir. Hagios Georgios Manastir Kilisesi: Hutura köyüne giden yolun saginda, tepe üstünde manastir kalintisi ve kilise vardir. 14. yüzyilin ilk yarIsinda Trabzon Prensi Aleksios Komnenos yaptirmistir. Kilise 1509'da kegis Ananias, 1624'te Georgios Stratilatis tarafindan onartilmistir. Ayrica Sultan II. Abdülhamit döneminde onarildigini gösteren yaziti da vardir. Haç planinda, kubbeyle örtülü bir yapgdir. Apsis önüne yerlestirilen birer payeyle dogu-bati yönüne genisleme göstermistir. Haç kollari begik tonoz örtülüdür. Ana ve yan yüzler yarim sütunçelerle üç bölüme ayrilmis, bu bölümlere yuvarlak kemerli pencereler açilmistir. bati yönünde, ortada üstü kapali sütunlu ana gisi vardir. yapi, bitki (üzüm, kivr?k dal, palmiye), halat, ejder motifleri ile bezelidir. Pencere üstlerinde Isa'nin monogramlari ve Aziz Georgios'un simgeleri islenmistir. Ayvalos Kilisesi: Kilise, merkez ilçe sinirlari içerisinde olup, Mescitli köyünden Arnavutlu Yaylasi’na giderken yolun saginda yer almaktadir. Küçük, dikdörtgen planlgdir. Kapisi düz olup, üzerinde begik tonozlu alinligi vardir. iç duvarlardaki freskler halen belli olmakla birlikte, genelde tahrip olMustur. Çakirkaya (Kalur) Kaya Kilisesi: siran ilçesinin Çakirkaya köyündedir. Kaya kütlesinin düzgün ve özenli bir iiçilikle oyulmasiyla olusturulMustur. Dogu-bati yönünde üç nefli bazilika planindadir. Öbür yan duvarlarda yalanci kemerlerle devinim saglanmistir. Kilise önünde odalar, bitigisinde bir kaya ?apeli vardir. Ancak plani ve mimari öselerinin Trabzon kiliseleriyle benzerligi göz önüne alinarak 14. yüzyila tarihlendirilmektedir. Ortadaki sütunlar yikilmis durumdadir. Kaya kilisesi olmasi açIsindan ilginç bir örnektir. Panaghia (Meryem Ana) Manastir Kilisesi: Torul ilçesinin, Büyük Çit Vadisinde, Çit Deresi'nin sol tarafindaki yamaç üzerindedir. Yüksek duvarlarla çevrili avlu ve kilise kalintisi görülebilir. Khaldea Metropolitligi’ne bagli 7 kiliseden biridir. Kiliseyi ilk kez 890-900 tarihleri arasinda üç kegigin kurdusu bilinmektedir. Daha sonra Trabzon Komnenoslari döneminde ve 19. yüzyilda onarilmistir. Haç planli yapinin daire biçiminde üç apsisi vardir. Ana mekâni örten kubbe, Trabzon Ayasofya Kilisesi’ndekine benzemektedir. Olucak (?mera) Manastir Kilisesi: il merkezine 15 km. uzakliktaki Olucak köyündedir. Olucak (?mera) köyü eski yerlegimdir. Manastir, yerlegim yerinde günümüze en saglam gelen yapilardan biridir. köye hâkim genis bir alana yapilmistir. Bahçe duvarinin kuzey bölümünde ?apel ve bir kaç odacik bulunmaktadir. yazitinda 1350 tarihinde yaptgrildigi belirtilmekle birlikte 19. yüzyil içinde onarim gördüsü sanilmaktadir. Sanata Çakall? Kilisesi: Çakall? (Yaylaköy) yerlegim yerinin merkezinde yer almaktadir. Kilise üç nefli ve bazilika planlgdir. Kilisenin ana tagiyici duvarlari genelde saglamdir. Örtüsü tamamen yikilmistir. Iki giristen biri batida Diseri ise kuzeydedir. isiklandirma dengeli bir biçimde yan duvarlar ve apsislere yerlestirilmis pencerelerle saglanmistir. Köselerde yontu tagi kullanilmistir. Kilise 19. yüzyil mimari özelliklerini tasimaktadir. Pavrezi ?apeli: Merkez ilçe sinirlari içerisinde bulunan ?apel, Mescitli (BeIkilise) köyü yakininda Pavrezi'dedir. Küçük boyutlarda, dikdörtgen planli, tek nefli bir yapgdir. Apsisin begik tonozunda 1405'de yapildigini gösteren yaziti vardir. yapi, iç duvarlarini süsleyen freskleri ile ünlüdür. Bu duvar resimlerinde, incil’den alinan sahneler ve kilise büyükleri canlandgrilmistir. Bunlar son dönem Bizans resminin bagarili örnekleridir.

[Etiketler:]

Etiketler: