[k@rcicegi]

Yüzölçümü: 12.313 km2. ilçeleri: Merkez, Akçadag, Arapkir, Arguvan, Battalgazi, Darende, Dogansehir, Doganyol, Hekimhan, Kale, Kuluncak, Pötürge, yazihan, Yesilyurt. Dogu Anadolu Bölgesi’nin Yukari Firat Bölümü’nde yer alan il ve bu ilin merkezi kenttir. 37°54°03′ kuzey enlemleriyle 38°54-39°08′ dogu boylamlari arasinda kalan il; kuzeyden Erzincan, dogudan Elazig ve Diyarbakir, güneyden adiyaman, batidan Kahramanmaras ve Sivas illeriyle çevrilidir. Yüzey sekilleri; Malatya ili, genel olarak dagliktir. il merkezinin kuzeyinde Firat Irmagi’nin batIsinda genis yayla düzlükleri uzanir. Daglar genelde Güneydogu Toroslar’in uzantilaridir. Malatya Daglari il topraklarini güneyden çevreler. Çok dalgali olan bu daglar, irmaklar tarafindan parçalanmistir. Korudag (2100 m), Kar akaya Tepe (2.545 m) Becbel Tepe (2.006 m), Bey Dagi ya da ?ilan Tepe (2.545 m) Kelle Tepe (2.150 m), Gayrik Tepe (2.306 m), Malatya Daglari’nin baglica yükseltileri olup Bey Dagi (2.545 m) ilin en yüksek noktasidir. Malatya Daglari; Besni, adiyaman, Kâhta ve Malatya Ovasi arasinda uzanir. Güneydogu Toroslar’in kuzeye açilan kolunu olusturan volkanik kökenli Nurhak Daglari, Sultan Suyu Vadisi, Darende ve Dogansehir arasindaki alani tümüyle kaplar; volkanik Tohma Suyu Vadisi, Nurhak Daglan’nin Malatya ili içindeki bölümünü keser. Derment Dagi (2.428 m), Kepez Dagi (2.140 m), Akçadag (2.015 m), Kuskaya Tepe (1.922 M), Nurhak Daglan üzerindeki baglica yükseltilerdir. Kuzeydogu yönündeki uzantilari Akçababa Daglari adini alir. Tohma Çayi ve Kuruçay vadileri arasinda uzanan Akçababa Daglari’nin baglica yükseltileri Kuyucakbasi Tepe (1.734 m), Akçababaçli Tepe (2.164 m), Alibaba Tepe (1.857 m), Leylek Dagi’dir (2.052 m). Kuzeyde büyük bölümü Sivas’ta kalan Yama kütlesi güneye dogru alçalir. batida Kuruçay, doguda Firat Vadisi’ne kadar genisleyen daglar volkanik yapidadir. Doyuran Tepe (1.526 m), Hasbek Tepe (2.310 m), Göl Dagi (2.402 m) kütlenin il sinirlari içerisindeki baglica yükseltileridir. il topraklan genis yaylalarla kaplgdir. Yaylalar güney, bati ve kuzeyde toplanmistir. Güneydekiler genelde Malatya Daglari üzerinde toplanir, baglicalari Mandal ve Elemendik yaylalaridir. batida kümelenen yaylalar, Tohma Suyu ve kollarinca yarilmistir. Güneydeki yaylalara oranla yükselti daha az olup (1.500 m’nin altindadir) baglicalari Akçadag çevresindeki Büyük ve Küçük Kuruca yaylalaridir. Kuzeydeki yaylalar genelde Yama Dagi eteklerinde yayilir. Genis ve düz olan yaylalarin yapisi Firat Vadisi’ne yaklaisldikça daha sarp bir görünüm kazanir. Sariçiçek Yaylasi en önemlisidir. Firat Irmagi Yukari Havzasi’nda yer alan il topraklan Firat ve kollarinca sulanir, Firat Irmagi’nin Keban Baraj Gölü’nden bogalan sulan ilin dogusunda Elazig-Malatya; güneydoguda Malatya-Diyarbakir sinirlarinin bir bölümünü olusturur. Malatya-Elazig sinin üzerinde 100 km kadar Kömürhan Bogazi içerisinde akar. ilin en önemli irmaklari Tohma Çayi ve Kuruçay’dir. Ayvali Tohma Çayi adiyla batida Uzunyayla’dan dogan Tohma Çayi, Tahtali Daglari’ndan dogan Hacilar Tohmasi ile birlegir, sugul Bogazi’ndan geçer, Malatya Ovasi’n? sular ve Firat’a katilir. Üzerinde Medik Baraji kuruludur. Halavun, Epreme, Dipsiz, Horata, Orduzu çaylari, Sultan Suyu ve Beyler Deresi Tohma’ya katilir. Kuruçay, Yaman Dagi yöresinden dogar, küçük bir bataklik olusturarak ambarli yöresinde Firat’a katilir. ilin güneybatIsinda akan Sürgü Çayi, Malatya Toroslari’nin batIsindaki Karakaya Tepesi’nin güney yamaçlarindan dogar, Firat’in önemli kollarindan biri olan Göksu’ya katilir. Üzerindeki Sürgü Baraji’ndan sulamada yararlanilir. ?rili ufakli çok sayida irmak dogrudan ya da bAska irmaklarin kollari olarak Firat’a baglanir. iklimi ve Bitki Örtüsü; Malatya ili’nde yazlari sicak ve kurak, kislari soguk geçen karasal iklim esemendir. Ancak Malatya Ovasi’nin elvesili konumu nedeniyle Akdeniz iklimine yakin yöresel bir iklim özellikleri de gözlenir. yillik ortalama sicaklik 13.7° C, en soguk ay ocak, en sicak ay temmuzdur. yillik ortalama yagis tutari 382.6 mm olup yagis genelde ilkbahar ve sonbahar aylarinda düser. Bitki örtüsü genelde zayif, orman örtüsü çok yetersizdir. Büyük boyutlarda asiri yararlanma, tarla açma ve hayvan otlatma sonucu azalan, birçok yerde tümüyle ortadan kalkan orman örtüsü yerini bozkirlara Birakmistir. Güneyinde uzanan Malatya Daglari’nin üzeri eski mege ormanlarinin kalintilariyla kaplgdir. Yer yer ardIç asaçlari megelerin arasina kasir. batida Sultansuyu Vadisi’ne bakan yamaçlarda kizilçam ormanlari kalintilari görülür. Mege topluluklari, Doganieher ve Pötürge çevresiyle kuzeye dogru daha sik ve boylu görünüm alir. Vadi tabanlarinda kavak ve sögüt yetistiriciligi yapilir. Ekonomisi; Ekonomide tarimin önemli yeri vardir. Tahillar içinde en büyük pay busdayindir Arpa, mIsir, pirinç, ekilen öteki tahillardir. BAska tarimsal etkinlikler; baklagiller (nohut, fasulye, mercimek, burçak, fis), sekerpancari, tütün, pamuk, yagli tohumlular, yumrulu bitkilerdir. Malatya’nin, meyve üretimi açIsindan Dogu Anadolu ve ülke genelinde önemli bir yeri vardir. Irmak boylan meyve bahçeleriyle kaplgdir. Darende, Akçadag, Hekimhan, Arguvan ve Merkez ilçe’de meyvecilik çok gelismistir. Kayisi, Malatya adiyla birlikte anilacak oranda önemli bir üretime ulagmistir. Kayisi Merkez, asagi Banazi, Yesilyurt, Barguzu, Kilayik, Tecde yogun olarak yetistirilmekle birlikte ilin elvesili olan hemen her yerinde yetistirilir. Türkiye’nin kayisi üretiminin % 30-40’ini Malatya kasilar. Türkiye’nin dünya kayisi üretiminde ilk siralarda yer aldigi düsünülürse, Malatya kayisi üretiminin önemi daha iyi anlaislabilir. ilde bascilik oldukça gelismistir. Baglar, Darende ile Pötürge arasinda yogundur. Vadi boylarinda degigik cins üzümler yetistirilmektedir. Dogu Anadolu’nun en gelismis sebzeciligi ilde yapilir. Hayvancilik önem tasimakla birlikte, Dogu Anadolu’nun birçok iline oranla ekonomiye katkisi, bitkisel üretimin çok altindadir. Çayir ve meralar genis alan kaplamasina kasin, besleyici niteligi düsük, bitki örtüsü zayiftir. Büyükbas hayvan yetistiriciligi gelismemistir. Küçükbas hayvancilik (koyun, keçi) daha yaygindir. Demir, krom, kursun, amyant, bakir baglica yeralti kaynaklaridir. Demir, Hekimhan yöresinden çikarilir.

[Etiketler:]

Etiketler: