[k@rcicegi]

Güneydogu Anadolu Bölgesi Türkiye'nin 7 cografi bölgesinden en küçük olani.Irak ve Suriye'nin kuzeyinde, Dogu Anadolu Bölgesi'nin güneyinde, Akdeniz Bölgesi'nin dogusunda ve iran'in batIsinda yer alirGüneydogu Anadolu Bölgesi Türkiye'nin 7 cografi bölgesinden en küçük olani.Irak ve Suriye'nin kuzeyinde, Dogu Anadolu Bölgesi'nin güneyinde, Akdeniz Bölgesi'nin dogusunda ve iran'in batIsinda yer alir. Türkiye’nin yedi cografi bölgesinden biri. Dogu Anadolu ve Akdeniz bölgeleri ile komsu olan Güneydogu Anadolu, yüzölçümü Bakimindan en küçük bölgedir. Yüzölçümü 57.000 km2 olup, Türkiye’nin % 7,5’ini kaplar. Suriye ve Irak’la singri vardir. Dogu Anadolu bölgesiyle olan singrini, bir yay gibi uzanan Güneydogu Toroslarin güney etekleri meydana getirir. Bölge, Akdeniz bölgesinden Gaziantep Platosu ile ayrilir. Suriye singri Kilis’in hemen güneydogusundan baglayip demiryolu hatti boyunca Dicle’ye kadar devam eder. Dicle’ye dogudan katilan Habur Suyu, Irak singrini meydana getirir. Diser bölgelerde oldusu gibi Güneydogu Anadolu bölgesinde de il sinirlari ile bölge sinirlari üst üste gelmez. Mardin ilinin tamami ile çok küçük bazi kesimi disinda Sanliurfa’nin tamami bölge içinde kalir. Kulp, Lice Lice, Diyarbakir iline bagli bir ilçedir.Tümünü oku (yeni pencerede açilir) , Çermik ve Cüngü? ilçeleri Dogu Anadolu bölgesinde kalan Diyarbakir ilinin büyük kesimi, Siirt ilinin Eruh, Pervari ve sirvan ilçeleri disindaki büyük bölümü; adiyaman ilinin Gerger ve Çelik ilçeleri disindaki bölümü; Batman’in Sason ilçesi disindaki kesimi; Sirnak ilinin Beytüssebap, Uludere ilçeleri disindaki kesimi Güney Anadolu bölgesinde kalir. Gaziantep ilinin Kilis, Nurdagi ve Islahiye; Kahramanmaras’in Pazarcik ilçesinin bazi kesimleri Güneydogu Anadolu bölgesinin sinirlari içinde yer alir. Çermik ilçesinden baglayan, güneyde Mardin ile Sanliurfa arasindaki il singrini izleyerek Suriye singrina varan çizgi Güneydogu Anadolu bölgesini Dicle ve Orta Firat bölümlerine aygrir. Fiziki yapi Güneydogu Anadolu bölgesi topraklari genelde düzlüklerden meydana gelir. Bölgeyi kuzeyde bir yay biçiminde uzanan Güneydogu Toroslar kusatir. Güneydogu Toroslarin eteklerinden Suriye singrina dogru hafif bir egimle inen Güneydogu Anadolu düzlüklerinin kenarlari, vadilerle yarilmis platolar halindedir. Orta bölümleri ise ova görünümündedir. Düz olan bölgeyi Kollubaba Dorusunda 1957 m yükseklise ulasan Karacadag ile 1500 metreyi asan Midyat-Mardin egigi engebelendirir. Karacadag ile Mardin-Midyat egigi Diyarbakir Havzasi ile Sanliurfa Platosunu birbirinden aygrir. Sanliurfa Platosu ile Suriye singri arasinda Harran Ovasi yer alir. Firat Vadisinin batIsinda Gaziantep Platosu uzanir. Akarsulari: Türkiye’nin büyük akarsularindan olan Dicle ve Firat bölge topraklarindan geçer. Gaziantep Platosundan gelen sulari Firat, Güneydogu Toroslardan kaynaklanan Batman, Garzan ve Botan çaylari gibi akarsulari da Dicle toplar. ilkbaharda artan sular, yaz sonunda azalir. Dicle ve Firat’in bölgedeki havzalarin sulanmasi ve enerji üretimi gayesiyle planlanan Güneydogu Anadolu Projesi (GAP) tamamlama çalismalari devam etmektedir. Bölgede dogal göl yoktur. Sulama ve enerji üretimi için yapilan barajlarda biriken sular, suni göller meydana getirmislerdir. Bu baraj göllerinin baglicalari sunlardir: Atatürk Baraji, Develi Geçidi Baraji, IlIsu Baraji, Silvan Baraji, Birecik Baraji. iklim ve Bitki Örtüsü iklimi: Güneydogu Anadolu bölgesi, kara iklimi ile Akdeniz iklimi tesiri altindadir. Uzun süren yazlar çok sicak ve kurak, kislarsa yagisli ve Dogu Anadolu’daki kadar olmasa da soguk geçer. En soguk ay ortalamasi 1,5°C ile 6°C arasinda degigir. En sicak ay ortalamasi ise 30°C civarindadir. En yüksek sicaklik 48°C olarak 17 Temmuz 1978’de Cizre’de ölçülmüstür. Yagislar, Suriye singrina dogru inildikçe azalir.Senelik ortalama yagis miktari kuzeyde 796 mm iken, Suriye singrina yakin bölgelerde 331 mm’dir. Bitki Örtüsü: Bölgenin tabii bitki örtüsünü bozkir bitkileri meydana getirir. Orman yönünden Türkiye’nin en fakir bölgesidir. Ormanlar bölgenin onda birinden daha az yer tutar. Ormanlarda yaygin olan asaç türü mazi megesidir. Megeler genelde bodur asaç ve çali görünümünde olmalarina ragmen, yer yer orman meydana getirirler. Nüfus ve Yerlesme Türkiye nüfusunun % 11.5’i bölgede yasamaktadir. 1990 nüfus sayimina göre bölge nüfusu yaklagik 4.909.000 olup, km2ye yaklagik 86 kigi düser. Nüfus yogunlusu Türkiye ortalamasindan yüksektir. Bölge nüfusunun % 48’i kirsal kesimde, % 52’si ise on bin ve daha fazla nüfuslu sehirlerde yasar. Yüzey sekilleri ile nüfus yogunlusu arasindaki iliIki Diser bölgelerden biraz daha farklgdir. Mesela engebeli olan Mardin-Midyat egigi çok kalabalikken,Diyarbakir Havzasinin orta kesimleri seyrek nüfusludur.Nüfusun en yogun oldusu kesim Gaziantep’tir. Ekonomi Tarim: Güneydogu Anadolu bölgesi tarim yönünden genelde Iç Anadolu bölgesine benzer. Gaziantep bölgesi disinda tarim alanlarinin büyük kesimine tahil ekilir. Tahil ürünleri arasinda birinci sirayi busday alir. Bunu sirasiyla arpa ve mercimek takib eder.Türkiye dari ve mercimek üretiminin yarisi bölgede gerçeklestirilir. Pirinç ekimi basta Diyarbakir olmak üzere sulama imkani olan bölgelerde yapilir.Sanayi bitkileri bölgede fazla yetistirilmez. Bölgenin sanayi bitkileri arasinda yer alan tütün daha çok adiyaman, Siirt ve Diyarbakir illerinde ekilir. Gaziantep, Diyarbakir illeriyle, Kilis, Islahiye ve oguzeli ilçelerinde üzüm baglari yaygindir. Gaziantep, Akdeniz iklimine sahib oldusundan, bölgede antepfIstigi ve zeytin de yetigir. Son zamanlarda Siirt’te iri taneli antepfIstigi üretimi önem kazanmistir. Hayvancilik: Güneydogu Anadolu bölgesinde genelde küçükbas hayvan beslenir. Canli hayvan ticaretinde koyun ilk sirayi alir. Sanliurfa, Siverek ve Diyarbakir’in yemeklik tereyaglari, Türkiye çapinda meshurdur. Tiftik keçisi Siirt ve Mardin çevresinde beslenir. Keçi yününden yapilan Siirt battaniyesi çok meshurdur. Bölgenin ve Türkiye’nin en iyi atlari Sanliurfa ilinde yetistirilir. Madencilik: Bölgenin en önemli yeralti kaynagi petroldür. Raman Dagindan çikarilan petrol, bölgenin en önemli sanayi kurulusu olan Batman Rafinerisinde islenir. Bölgenin Diser yeralti kaynaklari manganez, demir ve Mardin’in mazidagi ilçesindeki fosfat yataklaridir. Sanayi: Güneydogu Anadolu’da sanayi gelismemistir. Sanayinin en fazla gelistigi il Gaziantep’tir. ilde çEgitli sanayi kuruluslari vardir. Güneydogu Anadolu’da geleneksel sanayi kollarinin yaninda çimento, gida, dokuma, madeni esya, tarim aletleri gibi sanayi kuruluslari gelismeye baglamistir. Ulasim: Güneydogu Anadolu bölgesi disinda E-5 Karayoluna baglanan E-24 Karayolu Gaziantep, Sanliurfa, kiziltepe ve Silopi üzerinden Habur sinir KapIsina varir. Ülke ihracatinin önemli bölümü bu sinir kapIsindan yapilir. Bölgede ulasimi saglayan demiryollari, Fevzipasa, Malatya-Diyarbakir, Kurtalan hatti ile Suriye singrini takib ederek Nusaybin’den ülke sinirlari disina çikar. Güney hatti üzerinde ?enyurt’tan ayrilan bir sube hatti Mardin’e gider. Diyarbakir, Gaziantep ve Batman’da hava ulasiminin saglandigi havaalanlari vardir. Eskiden önemli olan Firat ve Dicle üzerindeki nehir ulasimi günümüzde önemini kaybetmistir. Güneydogu Anadolu Bölgesi'ndeki iller: adiyaman Batman Diyarbakir Gaziantep Kilis Mardin Siirt Sanliurfa

[Etiketler:]

Etiketler: