Yalan söylemek Sual: Yalan söylemenin dinimizdeki yeri nedir? CEVAP Yalan, günahlarin en çirkini, ayiplarin en fenasi, kalbleri karartan bütün kötülüklerin basgdir. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki: (Yalan, nifak kapilarindan biridir.) [ibni Adiy]
(iman sahibi, her hataya düsebilir. Fakat, hainlik yapamaz ve yalan söyleyemez.) [ibni Ebi seybe, Bezzar]
(Dogru olun, dogruluk iyilise, iyilik ise, Cennete çeker. Yalandan sakinin, yalan fücura, fücur ise Cehenneme götürür.) [Buhari]
(Sözle çikarilan fitne, kiliçla çikarilan fitne gibidir. Yalan söylemek, iftira etmek ile çikarilan fitne, kiliçla çikarilan fitneden de kötüdür.) [ibni Mace]
(Pazarcilarin çogu facirdir! Çok yemin ederek günaha girerler ve yalan söyleyerek alis-vesi yaparlar.) [Hakim]
(Aldatan Cehennemdedir.) [Taberani]
Peygamber efRBIYEz, yalan söyleyenin agzinin bir taraftan kulagina kadar demir çengelle yirtilacagini, Diser tarafa geçildiginde, önceki yirtilan tarafin iyi olacagini, sonra iyi olan tarafin tekrar yirtilarak bu sekilde kiyamete kadar, kabrinde azabin devam edecegini bildirmistir. (Buhari)
Bir kimse, Peygamber efRBIYEze dedi ki: - Birakamadigim üç günaha tutuldum. Bunlar, zina, yalan ve içki. Peygamber efRBIYEz de buyurdu ki: - Yalani benim için terket! Adam, peki diyerek gitti. Bir günahi isleyecegi zaman, (eger bu günahi yaparsam, Resulullah sordusunda, evet dersem suçum meydana çikar. Hayir dersem, yalan söyleyerek verdigim sözü tutmamis olurum) diye düsündü. Diser iki günahtan da vazgeçti. (sir’a)
Büyükler buyuruyor ki: oglum, yalandan sakin, o serçe eti gibi tatlgdir. Ondan az kimse kurtulur. (Lokman Hakim)
Allah indinde en büyük hata, yalan konusmaktir. (Hazret-i Ali)
Yalanci ile cimri Cehenneme girer. Fakat, hangisi daha derine atilir, bilmem. (?abi)
Dogru ile yalan, biri Diserini çikarincaya kadar kalbde bogusur. (Malik bin Dinar)
içi disina, sözü igine uymamak, nifaktandir. Nifakin temeli ise yalandir. (Hasan Basri)
Eshab-i kiram indinde yalandan daha kötü bir sey yoktur. Çünkü, onlar, yalanla imanin bir arada bulunamayacagini bilirlerdi. (Hazret-i Âise)
Ticarette yalan Sual: Ticaretle uiragiyorum. Bazen yemin ediyor, yalan söylüyorum. Ne yapmami tavsiye edersiniz? CEVAP Her Müslüman, kendisine yapilmasini istemedigi bir seyi, kâfirlere de yapmamalidir! Satilan mali, asiri övmemelidir! Çünkü, hem yalan söylemis, hem aldatmis, hem de zulmetmis olur. Hatta, dogru olarak da, müsterinin bildigi seyi söylememelidir! Çünkü, bu da faydasiz söz olur. kiyamette her sözden sual olunacaktir.
Yemin ile satmaya gelince, yalan yere yemin etmek haramdir. Yani büyük günahtir. Dogru yemin ederse, az bir sey için Allahü teâlânin ismini söylemek saygIsizlik olur. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki: (alis-vesi yaparken, vallahi böyledir, billahi öyle degildir diye yemin eden kimseye ve “bugün git, yarin gel” diyerek sözünde durmayan sanatkâra yaziklar olsun!) [Deylemi]
(Malini yemin ederek begendirmeye çalisan kimseye kiyamette merhamet edilmez.) [?.Gazali]
Sual: Yalan yere yemin ederek bAskasinin hakkini almak günah degil midir? CEVAP Yalan yere yapilan yemine, yemin-i gamus denir. Günaha, Cehenneme sokucu yemin demektir. Peygamber efRBIYEze, (Yemin-i gamus)un ne oldusu sorulunca, (Yalan yere yemin ederek Müslümanin malini almaktir) buyurdu. (Buhari)
Yalan yere yemin ederek birisinin malini almak, büyük günahlardandir. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki: (Bir Müslümanin malini, haksiz olarak almak için yalan yere yemin eden, Hak teâlânin gazabina uirar.) [Buhari]
(Birinin malini almak için yalan yere yemin eden, Allahü teâlânin huzuruna cüzzamli bir facir olarak çikar.) [ibni Mace] [Facir; fitneci, fesatçi, günahkâr kimsedir.]
(Yalan yere yemin etmek, evleri harap eder.) [Beyheki]
(Yalan yere yemin eden, Cehenneme gidecektir.) [Hakim]
(Yalan yere yemin, malin yok olmasina sebep olur.) [Bezzar]
(Yalan yere yemin ederek, bir Müslümanin malini alana, Cennet haram, Cehennem vacip olur.) [Hakim]
Yalan yere yemin ederek, bAskasinin malini alan kimse, pisman olursa aldigi mali sahibine, sahibi ölmüIse, vârislerine vermelidir! Vârisleri de yoksa, fakirlere vermelidir! Malini aldigi kimselerle helallesmeli, onlara dua etmelidir.
Yalanin caiz oldusu yerler Sual: Yalan hangi hallerde caizdir? CEVAP Yalan söylemek haramdir, çok büyük günahtir. Ölmemek için le? yemek caiz oldusu gibi, ölümden kurtulmak için yalan söylemek de caizdir. (Hadika)
Hazret-i Sevban buyurdu ki: (Her yalan günahtir. Ancak bir Müslümana faydasi dokunan veya bir Müslümanin zararini kaldiran yalan bundan hariçtir.)
Yalanin caiz oldusu yerlerden bazilari sunlardir:
1- Savasta:
Hazret-i Ali otururken düsmanin biri, aniden kariIsina kiliçla çikip, (simdi seni benim elimden kim kurtarabilir?) der. Hazret-i Ali de, parmagi ile adamin arkasini gösterip (Peki dövüselim; fakat iki kigiyle mis) der. Düsman, arkamdaki kim diye bakinca, Hazret-i Ali, kilicini çekip, düsmanini zararsiz hâle getirir. Düsman, oturan insana yaptigi kendi hilesini görmeden (Bana hile yaptini) der. Hazret-i Ali de, (Ama asil sen beni gafil avlayacaktin ya) der ve su hadis-i serifi bildirir: (Harb hiledir.) [ibni Sünni, ibni Lâl]
2- Iki Müslümani baristirmak için:
Üç günden sonra dargin durmak günahtir. Dargin olan iki Müslümani baristirmak için aralarini bulucu yalan söylemek caizdir. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki: (Iki kiginin arasini bulmak, nafile namaz, oruç ve sadakadan daha faziletlidir.) [Tirmizi]
(Iki kiginin arasini düzeltmek ve hayirli is için söylenen söz, yalan sayilmaz.) [Müslim]
(Iki Müslümani baristirmak için, birbirlerine iyi söz getirmek yalan sayilmaz.) [ibni Lâl]
Peygamber efRBIYEz gülümsedigi zaman, Hazret-i Ömer sebebini sual edince, buyurdu ki: (Ümmetimden iki kigi, Allahü teâlânin huzuruna çikti. Birisi dedi ki: -Ya Rabbi, bu adamdan hakkimi al! Allahü teâlâ buyurur: - Bu adamin hakkini ver! -Ya Rabbi, bir iyiligim kalmadi ki nasil vereyimi
Allahü teâlâ hak sahibine buyurur: - Bu adamin iyiligi kalmadi. Ne yapacaksini - Günahlarimi alsin!
Bu arada Peygamber efRBIYEz aglayarak (O gün öyle dehsetli bir gündür ki, o gün bAskalarinin günahlarini yüklenmek söyle dursun insan kendi günahinin yükünü çekemez.) Allahü teâlâ, hak sahibine buyurur: - Bagini kaldgrip Cennetin su muhtesem köiklerine bak!
Hak sahibi baktiktan sonra der ki: - Evet görüyorum. Bu muhtesem köikler, hangi sehid, hangi siddik veya hangi peygamberindir? - iste o gördüsün göz kamastir?c? köikler, bedellerini ödeyenler içindir.
-Ya Rabbi bunlarin bedellerini kim ödeyebilir? - Sen ödeyebilirsin.
- Nasil ödeyebilirim, neyim var kis - Hakkini bu kardegine basislamakla bu köske sahip olursun. - basisladim ya Rabbi.
Allahü teâlâ buyurur ki: - Haydi kardeginin elinden tutup Cennete girin! Peygamber efRBIYEz devamla buyurdu ki: (Allah’tan korkun ve aralarinizi düzeltmeye çaligin! Zira Allahü teâlâ, kiyamet gününde sizin aralarinizi düzeltir.) [Harâiti]
3- Iki Müslümanin aralarinin açilmasini önlemek için:
Aralari bozulmak üzere olan iki Müslümanin aralarinin açilmasini önlemek için yalan söylemek caiz olur. iyilise vesile olan yalan, fitneye sebep olan dogrudan makbuldür.
4- egi ile iyi geçinmek için:
Eiler birbirini idare etmek için yalan söyleyebilir. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki: (egini idare etmek için yalan söylemek caizdir.) [ibni Lâl]
(Eiler birbirini idare etmek için yalan söylerse günah olmaz.) [Müslim]
ibni Erkam hazretleri, Hazret-i Ömer’e, (egim beni sevmiyor. Sevmedigini de yüzüme kasi söyledi. Böyle bir es ile yasamak istemem) dedi. Hazret-i Ömer, kadina (Niçin kocanizin yüzüne kasi öyle söylediniz) buyurdu. (Yalan söylememek için. Yoksa burada yalana izin var midgri) dedi. Hazret-i Ömer, (Elbette burada yalan söylemeye izin vardir. Bir kadin, kocasini sevmese de, onu üzmemek için, yalan söylerse günah olmaz) buyurdu.
5- Zalimden, bir Müslümanin bulundusu yeri gizlemek için.
6- Müslümanin malini zalimlerden korumak için.
7- Müslümani memnun etmek için:
Bir arkadag begenip bir kravat alsa veya bir elbise diktirse, bu bizim hogumuza gitmese de, bu elbise size çok yakismis demek caiz olan yalana girer. Bir Müslümani sevindirmek için bir bahane aramalidir. Bir hadis-i serif meali söyledir: (Farzdan sonra Allahü teâlânin en çok sevdigi is, bir mümini sevindirmektir.) [Taberani]
Genel olarak kadinlar, süse düskündür, giyimlerine dikkat ederler. aldigi bir elbise için, (Bu elbise, sana ne kadar da güzel yakismIsi) demek, yalan olmaz. Çünkü dinimiz, hanimla iyi geçinmek için yalan söylemeyi caiz görmüstür. Hele hakli bir takdiri esirgemek ahmakliktir.
8- Müslümanin günahin?, sirr?n? ve aybini gizlemek için:
Müslüman gencin biri, iftiraya uirar. Sonunda idama mahkum olur. infaz saatini beklerken, kendisine iftira edenlere, bu arada hükümdara agzina gelen sözleri sarf eder, sövüp sayar. Bu aci aci basirmalar, bir müddet devam eder. Hükümdar, saraydan bu feryatlari duyar. Fakat ara uzak oldusu için ne söyledigini anlayamaz.
Iki vezirinin yanina giden hükümdar, bu gencin neler söyledigini sorar. Birinci vezir, “Hükümdarim bu genç, (Allah, affedenleri aziz eder) hadis-i serifini söylüyor, "Affedenlerin yeri Cennet" diyor. Sizden af talebinde bulunuyordu” der. Bu söz, hükümdarin hoguna gider. (Bu genci affettim, serbest Birakin) der. Ikinci vezir, hemen atilir: “Hagmetli hükümdarimiz, bu veziriniz, zat âlinize kasi, yalan söylüyor. Genç, af istemiyor, size sövüp sayiyordu” der. Hükümdar der ki: (Bre vezir, sen yersiz dogru söylemekle, iki kiginin ölümüne sebep olmak istiyorsun. su vezirin yalani ise bir cani kurtarmistir. Unutma ki, is bitiren yalan, fitneye sebep olan dogrudan iyidir.)
Hükümdar, yersiz dogru söyleyen veziri azleder, yerinde yalan söyleyerek bir suçsuzu idamdan kurtaran veziri de kendisine sadrazam yapar.
9 - Fakire ikram için:
Biz satici olsak, fakir birisi de gelip begendigi bir mali almak istese, fakat pahali gelse, biz o mali on liraya almissak, fakire, biz bu mali bege aldik, bir lira kâr ile size altiya satabiliriz desek bu caizdir, günah olmaz.
10 - Hakli iken, kariIsindakine sen haklIsin demek:
egin biri Diserine sen haklIsin derse geçim olur. Ikisi de ben hakliyim derse geçim olmaz. Ikisi de sen haklIsin derse, o zaman o evde ilahi Ask baglar. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki: (Allah RiZasi için affedeni, Allahü teâlâ yükseltir.) [Müslim]
(Affedin ki affedilesiniz!) [?. Ahmed]
(Kaba davranana nazik davranir, zulmedeni affeder, sizi mahrum edene ihsan eder, sizden uzaklasana yaklagirsaniz yüksek derecelere kavusursunuz.) [Bezzar]
Daha bunun gibi seylerde yalan söylemek caizdir. Mesela içki içen veya bAska bir günah isleyen kimseye sen günah mi isliyorsun diye sorduklarinda, kötü örnek olmamak için, hayir günah islemedim diyebilir. Bir hadis-i serif meali söyledir: (Kötü seyler yapan, bunlari gizlemeye çaliIsin!) [Hakim]
Büyükler yalan söylemek gerekince, sözün manasini degistirerek, dogru söylemeyi tercih etmislerdir. Mesela Muaz ibni Cebel hazretleri, vazifesinden dönünce, hanimi (Bu kadar çalistin, zekat topladin, bize ne getirdini) dedi. O da, (Beni gözeten vardi, bir sey getiremedim) dedi. O, gözetenden Allahü teâlâyi kastetti. Hanimi ise, Hazret-i Ömer’in onu kontrol eden birini gönderdigini sandi. Hanimi, Hazret-i Ömer’in evine gidip, kizarak, (Muaz, Resulullahin ve Ebu Bekr-i siddik’in yaninda emin idi. Siz niçin onun pegine adam takiyorsunuz?) dedi. Hazret-i Ömer, Hazret-i Muaz’dan igin aslini ögrenince, hanimina bir miktar hediye gönderdi.
Kuyruklu yalan uyduranlar Sual: Yalanin caiz oldusu yerler var. Adam, bunu ruhsat bilerek, ne kuyruklu yalanlar savuruyor. Ana babasina ve Diser büyüklere kasi akil almaz yalanlar uyduruyor. Bazen de yalani meydana çikinca saka yaptim diyor. Yalan dinimizde büyük günah degil midir? CEVAP Yalan, Kur’an kerimde de, hadis-i seriflerde de büyük günah olarak bildirilmektedir. Bir âyet-i kerime meali söyledir: (Allah’in âyetlerine inanmayanlar, ancak yalan uydurur.) [Nahl 105]
Görüldüsü gibi yalan söylemek imana z?ttir. Dört hadis-i serif meali söyledir: (Yalan, imana ayKirsdir.) [Beyheki]
(Yalan, münafiklik alametidir.) [Buhari]
(Münafisin üç alameti vardir: Yalan söyler, sözünde durmaz ve emanete h?yanet eder. Böyle kimse, Müslüman oldusunu söylese, namaz kilsa, oruç tutsa da münaf?ktir.) [Buhari]
(Müminde her huy olabilir. Ama, hain olmaz ve yalan söylemez.) [ibni Ebi seybe, Bezzar]
Yalanin zararlari ile ilgili birkaç hadis-i serif meali de söyledir: (Yalan, Cehennem kapilarindan bir kapgdir.) [Hatib]
(Yalandan sakinin! Çünkü yalan günaha, günah da Cehenneme sürükler.) [Buhari]
(Yalan RiZki azaltir.) [Isfehani, Ebusseyh]
(Müslüman Müslümanin kardegidir. Ona h?yanet etmez ve yalan söylemez.) [Tirmizi]
(Danisana, yalan söyleyen ona h?yanet etmis olur.) [ibni Cerir]
Güldürmek için, sakadan da olsa yalan söylemek de caiz degildir. Bir hadis-i serif meali: (Insanlari güldürmek için yalan söyleyenlere, yaziklar olsun!) [Ebu Davud]
Hazret-i Abdullah bin Âmir anlatir: Ben küçükken, Resul-i Ekrem evimize gelmisti. Oynamaya giderken, annem bana, (Abdullah gel, sana bir sey verecegim) dedi. Resul-i Ekrem, (Ona ne vereceksini) buyurdu. Annem de (Hurma verecegim) dedi. Bunun üzerine Peygamber efRBIYEz buyurdu ki: (eger bir sey vermeyip aldatmak için söyleseydin, yalan günahi yazilirdi.) [sir'a]
|