[k@rcicegi]

Yüzölçümü: 8.454 km² il Merkezi Nüfusu: 225.927 Toplam il Nüfusu: 534.578 (2011 yili) il Trafik No: 19 il Telefon Kodu: 364 Çorum ili Tanitimi Hakkinda Bilgi Karadeniz Bölgesinin Iç Anadolu’ya açilan kapisi olan Çorum ili , Anadolu kültür mozaigi içerisinde eIsiz bir konuma sahiptir. Çorum (merkez), Alaca, Bayat, Bogazkale, Dodurga, Iskilip, Karg?, Laçin, Mecitözü, oguzlar, Ortaköy, Osmancik, Sungurlu, usurludag ilçelerinden olusmaktadir. Çorum ili Tanitimi Günümüzden 7 bin yil öncesine ait kültürel verilere rastlanan Çorum’da, ilk organize devleti kuran Hititlerin ilk bAskenti Hattusa bulunmaktadir. Hattusa Anadolu’nun kalbinde, UNESCO tarafindan Dünya Kültür Mirasi Listesine alinmis ülkemizdeki 9 degerden biridir. Hitit uygarligi en az MIsir Uygarligi kadar eski ve zengin bir uygarliktir. Hititlerle MIsirlilar arasinda yapilan Kade? Antlagmasi metin tabletleri Bogazköy’de bulunMustur. Hititlerin Diser önemli kült (dini) merkezlerinden sayilan, arkeolojide Arinna olarak bilinen Alacahöyük Ören Yeri; 13 Kral Mezari , Hatti Tunç Günes Kursu ve Sfenksli Kapilari ile görülmeye deger tarihi bir yerdir. Ulu Önder Büyük Atatürk’ün bizzat direktifleriyle ilk milli kazilarimizin baglangiç noktasi olmasi ile de önem arzeder. Ortaköy ilçesindeki ?apinuva ören yeri de büyük bir Hitit kenti olup, hala sürmekte olan kazi çalismalarinda bol miktarda yazili belge ortaya çikarilmistir. Ayrica, 1990 yilinda baglatilan ve kongre dili Türkçe olan "Hititoloji Kongresi" her üç yilda bir düzenlenmekte olup, 6 yilda bir de Çorum’da gerçeklestirilmektedir. Bu kongreye dünyanin bir çok yerinden bilim adami katilmaktadir. Hitit uygarliginin yanIsira, her biri sanat saheseri olan Selçuklu ve Osmanli Dönemine ait; cami, köprü ve kalelerle süslü Çorum, yaylari ve incesu Kanyonu gibi dogal güzellikleri ile de görülmeye deger bir yerdir. meshur leblebisi, Osmancik ve Karg?’da üretilen kaliteli pirinçleri dünyaca taninmaktadir. CogrAFYA Çorum, Karadeniz Bölgesi ve Iç Anadolu Bölgesinin kesistigi noktada bulunur ve denizden yüksekligi 770 metredir. Çorum'daki en yüksek dag bu kesimdeki Iskilip-Karg? arasindaki Köse dagdir (2.087). Ovalar ise; Çorum Ovasi, Mecitözü Ovasi, Hamamözü Ovasi, Sungurlu Ovasi'dir. En büyük akarsulari kizilirmak ve Çat suyu (Derinçay)'dur. Ormanlik alanlar, Iskilip, Bayat, Osmancik ve Karg? ilçelerindedir. iç kIsimlarda ise stepler yer alir. Çorum'da Iç Anadolu'nun kara iklimi hakim olmakla birlikte, Karadeniz' in yuMusatici etkisi bir dereceye kadar etkisini gösterir. Yaz aylarinda kendisini hissettiren sicak ve kurak havalar kis aylarinda ise yerini siddetli soguklara Birakmaktadir. TariHÇE Yapilan çalismalar sonucunda, yontma tas çagi (Paleolitik) Cilali tas Devrinde (Neolitik) kalkolitik dönemin 4. asamasinda Çorum Bölgesinde insan yerlegimlerinin bulundusunu ortaya çikarmistir. Bu devir eserlerine Alaca höyük, Büyük Güllüce, Bogazköy, Eski yapar, KuIsaray'da rastlanmistir. Yerlegimler bu dönemden itibaren devamlilik göstermistir. Çorum ve çevresi daha sonra Hitit, Frig, Kimmer, Med, Pers, Galat, Roma, Bizans, Selçuklu, Danismend, Mo?ol, Ertena, Kadi Burhanettin ve Osmanli hakimiyetine girmistir. Çorum , binlerce yildir çEgitli uygarliklarin yan yana ve üst üste olusturdusu , yerli Anadolu kültür gelenesini devam ettiren illerin baginda gelir.Maddi kültür belgelerinin zenginligi açIsindan adeta bir açik hava müzesi görünümünde olan Çorum yöresi ; 1830’lu yillardan itibaren Avrupali gezginlerin , bir çok yerli ve yabanci bilim adamlarinin ilgi odagi haline gelmistir. yazili Tarih Öncesi Dönem Yontma tas-Cilali tas Dönemleri: Yapilan arkeolojik arastirmalar sonucu daginik biçimde ele geçen az sayida tas aletler belki yontma tas çagi ( paleolitik ) insanin yasamis oldusunu bize göstermektedir. Insanin avcilik ve göçebelikten yerlegik düzene geçtigi dönem olan Neolitik çag’da , Çorum ve çevresindeki iskanin varligini bazi münferit buluntular gösterir. Kalkoltik Dönem (M.Ö. 5500-3000): Anadolu kalkolitik devirde (M.Ö.5500-3000) tas aletlerin yaninda özellikle bakirdan yapilmis aletler görülmege baglar.Çorum ve çevresinde bugüne degin yapilan arekeolojik kazilar sonucunda en eski yerlegimin kalkolitik dönemin geç safhasi olan (M.Ö. 4000)’lerde bagladigi tesbit edilmistir. Bu dönem iskanina ait mimari kalintilar ve maddi kültür belgelerine Alacahöyük ; Büyük Gülücek ve KUIsaray gibi merkezlerde tabakalar halinde rastlanmistir. Eski Tunç Çagi ( M.Ö.3200-2000): Eski tunç çaginda (M.Ö.3200-2000) Çorum ve çevresi , tüm Anadolu’da oldusu gibi yogun bir iskana sahne olur. Bu devirde pismis toprak kapkacak yaninda madeni kaplar , alet ve silahlar bol miktarda kullanilmaya baglar. Feodal yapi ortaya çikar ve küçük sehir devletleri kurulur , bu sehirlerin etrafi surlarla çevrilidir. Alacahöyük bu merkezlerden en önemlisidir. Alacahöyük eski tunç çagindaki zenginligi yaninda sehircilik sistemleri, tarimda hayvan yetistiriciliginde ulastigi yüksek seviyesi ile eski dünyada önemli bir yere sahiptir. At ilk defa bu çagda ve bu merkezde ehlilestirilmistir. Bu yüksek kültürü ortaya koyanlar ise, Anadolu’nun yerli halki olan Hatti’lerdir. Alacahöyük’te bulunan Eski Tunç Çagi’na ait 13 Kral mezari ve bu mezarlarda açiga çikarilan altin, gümüs , elektron ve bronzdan yapilmis çEgitli kap-kacak , süüs esyalari , silahlar, dinsel amaçli günes kurslari ve boga geyik heykelleri bu çagin zenginligini , yüksek sanat ve kültür seviyesini ortaya koydusu gibi dinsel inanislari hakkinda da mesajlar vermektedir. Bu çasa ait Diser önemli merkezler; Bogazköy, Eskiyapar, Kalinkaya, KuIsaray, Çöplühöyük, Kültepe Höyüktür.Bu çagin eristigi yüksek kültür ve sanat zenginligi daha sonra kullanilacak olan organize devletlere zemin hazirlamistir. Tarih Çaglari Asur Ticaret Kolonileri Çagi (M.Ö.1950-1750): Kuzey mezopotamya’da büyük bir devlet kurMus olan Asurlular M.Ö. 2000 baglarinda özellikle bakir ve madenler açIsindan zengin olan Anadolu ile yogun bir ticari iliIkiye girerler ve Anadolu’da 9 ayri yerde Karum adi verilen ticari merkezler kurarlar. Bu merkezlerden biri de “ HATTus KARUM “ adini tagiyan Bogazköy , yani Hattusag’tir. Bu çagda sanat ; yerli gelenek ve görenekleri yasatmakta ise de , yani yerli Hatti Sanati Mezopotamya’dan gelen tüccarlarin yerli halka devlet kurma fikrini aislamalari Hitit Sanati ve Devletinin temellerini atmistir. Hititler Dönemi (M.Ö.1650-1200): M.Ö. 2000 baglarinda Orta Asya’dan ve Kafkaslar üzerinden Anadolu’ya giren ve ilk önceleri yerli halk yaninda parali asker olarak görev alan Hititler Hint Avrupa dilini konusmakta ve indo-German ?rklar grubuna girmektedir. Hititler Videosu için tikla Asurlu tüccarlar M.Ö.1850 yillarinda Anadolu’dan çikmak zorunda kaldiktan sonra Hititler politik esemenligi ellerine almaya baglamislar ve sehir devletlerini birlestirerek veya ortadan kaldirarak Anadolu’da ilk organize devletin temellerini atmislardir. Koloni çagini takip eden bu ilk devre Eski Hitit çagi olarak bilinmektedir. Ismi bilinen ilk Hitit Krali ise Anitta’dir. Hitit devletinin ilk kurucusu ise Labarna’dir. (M.Ö. 1680) Bu kral zamaninda Hititlerin BAskenti nesa’dan Hattusag’a taginmistir. Labarna M.Ö. 1600 yilinda ölünce yerine 1.Hattusili geçmis ve devletin sinirlari Halep’e kadar genislemistir. oglu 1.Mur?ili ise Eski Babil Devletine Son vererek sinirlari daha da genisletmistir Bu kral öldükten sonra iç kasiikliklar bas göstermis ve devlet zayif düsmüstür. Telipinu bu kasiikliklara ve taht kavgalarina son vermek istemis , M.Ö.1550 yilinda ölünce bütün eski sark 1450 yilina kadar karanliga gömülmüstür. Hitit imparatorluk dönemi , karanlik dönemden sonra iktidara gelen krallardan 1.?appilililuma (M.Ö.1375-1335) Anadolu’da ve Suriye’de bir çok seferle imparatorlusun sinirlarini genisletmistir. M.Ö. 1335 yilinda küçük Yagta kral olan II.Mur?ili zaferden zafere kogarak önce KAskalilari sindirmis sonra da batiya yönelerek Arzavalilari agir bir yenilgiye uiratmistir. 1306 yilinda vebadan ölünce yerine oglu Muvattali tahta geçmistir. Muvattali MIsirlilarla Kade? Savagini yapmis kendisinden sonra tahta geçen III. Hattusili (M.Ö. 1275-1250) zamaninda MIsirla Egit sartlar altinda Kade? Anlagmasi yapilmistir. Hititlerin son büyük krallarindan IV.Tudhalia (M.Ö.1250-1220)daha çok kültürel faaliyetlere önem vermis ; BAskent Hattusas’i yeniden imar etmis , Bogazköy’ün 2 Km dogusundaki yazilikaya Açik Hava Tapinagini inia etmis , son seklini vermistir. Bu çagin en önemli sehirleri Hitit’lerin BAskenti Bogazköy (Hattusas), Alacahöyük, Eskiyapar, Pazarli, KuIsaray, Ortaköy gibi merkezlerdir. Frig Dönemi ve Sonrasi: M.Ö. 1200 yillarinda Ege göçleri ( Deniz kavmi göçleri ) ile bogazlar üzerinden Anadolu’ya gelen kavimler zaten zayiflamis olan Hitit Devletini yikarlar. Bu tarihten itibaren Hititler Çorum Bölgesinden kizilirmak Kavisi içerisinden geçerek, Güney Anadolu’ya geçerler. Anadolu’da ise 200 yillik bir karanlik devre girer. M.Ö. 8. yy’da bu göçlerle geldikleri sanilan Frigler, yikilan Hitit sehirleri üzerine kendi sehirlerini kurarlar. Çorum bölgesinde Bogazköy, Alacahöyük, Eskiyapar, Pazarli önemli Frig sehirlerindendir. Frig Devleti ise, M.Ö. 6. yy’nin ilk yarIsinda Kimmerler tarafindan yikilmis, fakat kültürleri bir süre daha devam etmistir. Kimmerler istilasindan sonra Çorum ve çevresi iran’da devlet kuran Med’lerin daha sonra’da M.Ö. 546’dan M.Ö. 330’a kadar Büyük Iskender’in Anadolu’yu istilasina kadar Pers’lerin hakimiyetinde kalmistir. M.Ö. 276’da Trakya üzerinden gelen Galat’lar Anadolu içerisine kadar yayilarak bu bölgeyi idareleri altina almislardir. Çorum ilindeki önemli Galat merkezleri Iskilip , Osmancik , Alacahöyük , Bogazköy , Eskiyapar ve Avlat Köyü’dür. Roma imparatoru Julius Ceasar zamaninda bu havali Romalilarin eline geçmistir. Çorum Anadolu’da ilk defa sistemli yol ?ebekesini kuran Romalilarin kavsak noktasini teIkil etmistir. Ankara’dan-Amasya-Kavium’a , Sinop’tan Tuviuz-Zile’ye geçen yollar Çorum’dan ayrilmaktadir. Roma imparatorlusunun ikiye ayrilmasi (M.S.395)ile dogu Roma’da daha sonra Bizans’ta kalan Çorum’un bu devirde adi Yankonia veya Nikonya’dir. Çorum'un Türk Yönetimine Geçigi: 1071 Malazgirt Zaferi ile Anadolu’nun kapilari Türklere açilmis ve Türk Beyleri bir çok koldan Anadolu içlerine akinlar düzenleyerek fetihleri sürdürmüstür. Çorum ve çevresinin fethi konusunda iki ayri görüs vardir. ilk görüse göre; Çorum ve çevresi Danisment Ahmet Gazi tarafindan 1075 yilinda fethedilmistir. Ikinci görüs ise Selçuklu sultani Melikiah’in ümerasindan Emir Tutak ve Emir Artuk’un Çorum’u fethettikten sonra bu bölgenin yönetimine getirildigi seklindedir. Danisment Beyligi Döneminde Çorum: Danismentliler Anadolu Selçuklularina bagli olarak ; Çorum’da içinde olmak üzere Sivas , Tokat , Ankara , ÇanKirs , Kastamonu ve Yozgat çevresinde hüküm sürmüstür. Danisment beyliginin en önemli olaylari Haçli seferlerine kasi mücadelelerdir. Danisment Beyligi II.kilIç Arslan tarafindan 1178 yilinda Anadolu Selçuklu devletine baglanmistir. Anadolu Selçuklulari Döneminde Çorum: II.Giyasettin Keyhusrev zamaninda Çorum’un idari bölümlerinden Serleskerlik ( Bölge komutanligi ve Sancak beyligi)oldusu ve baginda Hatirüddün Zekeriya adli bir komutanin bulundusu bilinmektedir. Anadolu Selçuklu Devleti 1243 Kösedag Savaginda Mo?ollara yenildikten sonra Anadolu’da kasiikliklar çikmis , 1276’da Kunduz Beyin oglu Emir Celalettin , Çorum’daki Mo?ollari yenerek Çorum ve Amasya’yi kurtarmistir. Çorum’daki Kunduzhan Mahallesi adi da bu beye iliIkin olarak verilmistir. Osmanlilara Kadar Çorum: Selçuklu Devleti 1308 tarihinde yikildiktan sonra Çorum Anadolu’da kurulan beyliklerden Eretna Beyligi’nin daha sonra Kadi Burhanettin Ahmet Devletinin yönetimi altina girmistir. Osmanli PaDisahi yildgrim Beyazit Anadolu’da birligi kurmaya çaligirken 1398’de Çorum , Osmancik , ve Iskilip’ten sonra Amasya’yi alarak oglu Çelebi Mehmet’i Amasya’ya Vali olarak atamistir. Osmanlilar Döneminde Çorum: Çorum, 1398 yilinda yildgrim Beyazit’in fethinden Cumhuriyete kadar Osmanli yönetiminde kalmistir. Ankara Savagindan sonra Timur’un himayesinde Amasya esemenligini yürüten Çelebi Sultan Mehmet Çorum’da bir subaislik kurarak tüm bu çevreyi Osmanli yönetiminde tutMus, 1413 yilinda Anadolu’da birligi sagladiktan sonra oglu II.Murat’i Amasya’ya vali atamistir. Bu dönemde Tokat , Sivas , Canik (Samsun) ?ebinkarahisar yaninda Çorum Sancagi da Amasya’ya bagli idi. ilçELER Çorum (merkez), Alaca, Bayat, Bogazkale, Dodurga, Iskilip, Karg?, Laçin, Mecitözü, oguzlar, Ortaköy, Osmancik, Sungurlu, usurludag. Alaca: il merkezine uzakligi 50km’dir. Yozgat-Çorum, Sungurlu-Tokat karayollarinin kesistigi yerde bulunmaktadir. Alaca’da turizme açik en önemli tarihi yerler Eskiyapar ve Mahmudiye köyündeki tarihi kalintilar ile Hitit Dönemi eserleriyle dolu olan Alacahöyük, Kalinkaya ve Pazarli ören yerleridir. Gerdekkaya mezari ile Koçhisar Masarasi da turistlerin uirak yerlerindendir. ilçe merkezinde 1763 yilinda Ömer Osman Pasa tarafindan yaptgrilan Eski Cami ile 1893 yilinda Ardahan Göçmeni seyh Efendi tarafindan ahsap olarak yaptgrilan Yeni Cami ve Hüseyin Gazi Türbesi de tarihi degeri olan yapilardir. Bogazkale: il merkezine uzakligi 83 km’dir. ilçede bulunan BogaZKÖY, UNESCO tarafindan Dünya kültür mirasi olan ülkemizdeki 9 yerden birisidir. Ayrica; yazilikaya Açik hava mabedi ilin önemli bir turistik yerlerindendir. Karg?: il merkezine uzakligi 113 km’dir. Osmancik –Tosya yolu üzerinde kizilirmak Vadisinde sirin bir ilçedir. Karg?’da tarihi eserler arasinda IV.Murad’in hanimi Mihrihatun adina Karaseki Köyünde yaptgrilan Mihrihatun Cami ve hamami, oguz köyünde Selçuklulardan kalma cami, Hacihamza Kalesi ve Hani en önemlileridir. Karg'nin yaylalari en önemli turistik mekanlardir. Abdullah yaylasinda her türlü alt yapi mevcut olup, konaklama problemi bulunmamaktadir. Sözkonusu yöre; Karg? Yaylasi, eginönü Yaylasi, Aksu, Göl, Örencik, Karaboyu, Gökçedogan Yaylalari ile yayla turizmine oldukça elvesili bir yerdir. Laçin: Laçin, Çorum –Osmancik karayolu üzerindedir. anitsal Kaya Mezari, Laçin Kösk Evi Mesire Yeri çekim alanlaridir. Mecitözü: Çorum-Amasya karayolu üzerindedir. Çorum’a uzakligi 37 km’dir. ilçede turizme hizmet edebilecek en önemli tarihi yapi Elvan Çelebi Cami(1352) Tekke ve Türbesi ile yanindaki hamamgdir.Beke (Figani)kaplicalari da iç turizme hizmet vermektedir. Ortaköy: il merkezinin güneydogusunda, Mecitözü ilçesinin güneyinde yer alir. il merkezine uzakligi 53 km’dir. Ortaköy ilçesinde Hititlerin önemli ticaret merkezlerinden olan ?apinuva'da kazi çalismalari devam etmektedir. Ayrica; ilçeye bagli incesu köyündeki incesu kanyonu ve Agdavul kasabasindaki Damlatas masarasi görülmeye deger yerlerdendir. incesu köyüne yakin Çekerek irmagi kiyIsinda, incesu Kanyonunun içerisinde kayalara oyulMus Kybela Kaya Kabartmasi önemli tarihi yapilardandir. Osmancik: il merkezine 56 km uzakliktadir. Çorum-Karg? ile Samsun-Istanbul yollarinin kavsak noktasindadir. Çorum'un en eski ilçelerinden biridir. Osmanli döneminde tarihi ipek yolu üzerinde bulunan Osmancik'ta Koyunbaba Köprüsü ve Türbesi, Osmancik Kalesi, Koca Mehmet Pasa Camii (imaret camii) Baltaci Mehmet Pasa ÇEgmesi görülmeye deger yelerdir. Ayrica ; baspinar ve Karaca Yaylalari, yayla turizmi açIsinda oldukça elvesili dogal güzelliklerdir. NASIL GgdiLgri Karayolu: Çorum iç ve Güneydogu Anadolu’yu Karadeniz Bölgesine baglayan devlet karayolu üzerinde yer alir. Çorum’a Marmara Bölgesinden gelecekler için Istanbul- Samsun Karayolunu kullanmak daha avantajlgdir. Diser alternatif yollar ise; - Çorum-Amasya-tasova-Erbaa-Niksar-Erzincan-Erzurum-Kars - Çorum-Amasya-Tokat-Sivas-Malatya-Elazig-Diyarbakir - Çorum-Yozgat-Kapadokya-Adana-Hatay-Mersin Havayolu: Çorum'da havaalani bulunmamakta olup, En yakin havaalani Samsun (176 km) ve Ankara (242 km)'da bulunmaktadir.

[Etiketler:]

Etiketler: