[k@rcicegi]

Van, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalik on dokuzuncu sehri. 2015 itibariyle 1.096.397[1] nüfusa sahiptir. Dogu Anadolu Bölgesinde yer alir. Van ili nüfus Bakimindan bu bölgenin en büyük ilidir. Kuzeyden Agri, batidan Bitlis, güneybatidan Siirt, güneyden Hakkari illeriyle, dogudan da iran'la sinirlgdir. Anadolu'nun en büyük kapali havzasi olan Van Gölü kiyIsinda topraklari verimli, akarsulari bol, iklim kogullari oldukça elvesili bir yerlegim merkezidir.Van'in tarihi MÖ 7000 yillarina kadar uzanir. Van Kalesinin 6 km güneyinde bulunan Tilki tepe ve Van Gölü'nün kuzeyindeki Ernis Mezarliklarinda yapilan kazilarda Kalkolitik, Bronz ve Demir devrine ait yerlegimler bulunMustur. Van'in medeni tarihi Urartularla baglar. Van, bugünkü Dogu Anadolu ve Ermenistan ile civarindaki topraklari kapsayan Urartu devletinin merkezi idi. Iskit istilasinin ardindan zayiflayan Urartular, iran'dan gelen Medler tarafindan yikildi. Daha sonra bölgeye Ahamenislerler, Büyük Iskender, Selevkoslar, Ermeniler[2], Partlar, Romalilar, Sasaniler ve Dogu Romalilar(Rumlar) hakim olMustur. 644 yilinda Müslüman Araplar bu bölgeyi fethetmis, daha sonra bölge yine Rumlara geçmistir. Yöre, uzun süre Abbasilere veya Rumlara bagli yerel Ermeni beyleriyle yönetilmistir. 11. yüzyildan itibaren Türkmenlerin yerlesmeye bagladigi Van Gölü havzasi,önce Selçuklulara, sonra da ilhanlilara, Celayirîlere, Karakoyunlulara ve Akkoyunlulara yurt olMustur. 16. yüzyilda Safevilerin Dogu Anadolu'dan uzaklastirilmasindan sonra Van'da Osmanli esemenligi baglamistir. Van'da 20. yüzyila kadar Ermeni, Türk, Kürt, Arap nüfus yasamistir. Gelenekleri Osmanli ve iran etkisinde gelismistir. Van farkli kültürlerin ve topluluklarin bir arada yasayabildigi güzide bir cografyadir. sehir Urartulardan kalmadir. Urartularin bAskenti olan Van'in o zamanki adi Tuspa idi. Van'in tarihi MÖ 7000 yillarina kadar uzanir. Van Kalesi'nin 6 km güneyinde bulunan Tilki tepe ve Van Gölü'nün kuzeyindeki Ernis Mezarliklarinda yapilan kazilarda Kalkolitik, Bronz ve Demir devrine ait kültürel buluntulara rastlanmistir. sehri ilk kuran Asur Kraliçesi Semiramis'tir. Bu bölgeye önce Hurriler yerlesmislerdir. Urartular zamaninda sehir bir imparatorluk merkezi haline gelmistir. Urartulardan sonra sehre Medler, Persler, Büyük Iskender, Selevkoslar, Ermeniler, Partlar, Romalilar, Sasaniler ve Bizanslilar hakim olMustur. M.S. 675 yilinda Müslüman Araplar sehri fethetmis, daha sonra sehre yine Bizanslilar, bunlari yenen Selçuklular ve sonra ilhanlilar, Celayirliler, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler ve en sonunda Osmanlilar hâkim olMustur. Hurrilerin MÖ 2000'lerden itibaren Van Gölü'nden baglayarak kizilirmak ve Yesilirmak'in Karadeniz'e döküldüsü yerlere kadar uzanan bir bölgeye hakim olduklari görülür. MÖ 13. yüzyilda Hurri-Mitanni siyasi tegekkülün merkezi otoritesi zayiflamis ve beyliklere bölünmüstür. Asur Krallari bu küçük beyliklerini hakimiyetleri altina almaya çalismis ve bu sirada Van Gölü çevresinde bati iran'a kadar olan bölgede Urartular ile Asurlular arasinda mücadeleler baglamistir. Urartu-Asur mücadelesi MÖ.VI. yüzyilin ortalarina kadar sürmüs, Urartular bu daglik ve zor arazi sartlarina sahip bölgeyi esemenlik altinda tutMustur.Urartular'in bAskentligini yapmis olan Van Kalesi, 3000 yillik görkemiyle hala ayaktadir. Van Kalesi'nde Urartular'dan kalan kaya ve oda mezarlari, tapinaklar, yazitlar ve bazi yapilar bulunur. Urartu krali I. Sarduri'nin kurdusu ve bAskent yaptigi Tuspa, Urartu krallarinin mezralarini, uzun yazitlari içinde barindgrir. Horhor yaziti, kaledeki en uzun yazittir ve kral Argisti'ye ait mezar odasinin giriginde bulunur. Anali kiz kutsal alaninda büyük bloklara yazilmis yazilar vardir ve burasi bir sunak alangdir. iç Kale'de Urartulara ait bir tapinagin temelleri bulundu. Kalenin batIsinda Madir Burcu isimli görkemli yapinin ne amaçla yapildigi tam olarak bilinmemektedir, fakat bir liman oldusu tahmin edilmektedir.Kalenin kuzeyinde yer alan Van Kalesi Höyüsü'nde kazilar yapilmistir. Van sehri I. Dünya Savagi'na kadar kalenin güney kIsminda surlarla çevrili bölgede kuruluydu. Bu sehrin kalintilari günümüze ulagmistir. Surlara ait bazi kalintilar vardir ve saglam olan tek kapi güneye bakan Orta kapi'dir. Mimar Sinan'in eseri olan Hüsrevpasa Külliyesi han, hamam,türbe,imaret,çEgme ve medreseden olusuyor. Bölgede saglam kalan tek hamam bu külliyenin bir elemani olan Çifte Hamam'dir. Eski Van'da günümüzde kullanilan tek eser Kaya Çelebi Cami'dir. Eskiden çok görkemli bir mekân olan Van Ulu Camisi ne yazik ki günümüzde yikilmistir ve sadece minaresi saglam kalabilmistir. kizil Cami'ninde ayni sekilde minaresi günümüze ulagmis ve Diser bölümleri yikilmistir. Kentte ayrica günümüze ulasan S. Dsirvanor, S. Stephan, S. Vardan, s. Neshan, sehrin en eski kilisesi olan ve Çifte Kilise olarak da anilan S. Paulos ve S. Petros Kiliseleri bulunur. Ayrica eskiden Isa'nin çarmihina ait bir parçanin saklandigi Meryem ana (S. haç, Tiramary) kilisesi ve Madir burcunun üstüne yapilmis Vaftizci Yahya (S. Hovhannes) kiliseleri yikilmistir. Hüsrev Pasa haninin temelleri Kaya Çelebi ve Hüsrev Pasa Camileri arasinda görülebilmektedir. sehrin batIsinda bulunana Horhor bahçeleri sehrin surlar içerisindeki bahçeleri durumundaydi ve Iskele kapi'nin hemen önündeydi. Ayrica bahçelerin yakininda halen kalintilari olan Horhor Cami ve Medresesi bulunuyor. Evliya Çelebi'nin görkemle anlattigi kale ve Eski Van sehri su anda bakimsiz bir haldedir. Cumhuriyet dönemi[degistir | kaynagi degistir] 2012 yilinda çikarilan 6360 sayili kanun ile Van'da sinirlari il mülki sinirlari olan büyükiehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardindan büyükiehir belediyesi çalismalarina bagladi.[3] Cografya ve çevre[degistir | kaynagi degistir] Van, yüzölçümü açIsindan ülkemizin en büyük illerinden biridir. Büyük bölümü yüksek, engebeli ve daglik alanlardan olusan Van'da yerlesmeye elvesili alanlar sinirlgdir. Van ilini etkisi altinda tutan sert iklim, baglica ekonomik uirAg olan tarimsal üretimin çEgitlenip gelismesine olanak tanimaz. Van Kedisi[degistir | kaynagi degistir] Ana madde: Van kedisi Van kedisi, iyi bir yüzücü olan, gözleri mavi veya kehribar rengi ya da biri mavi Diseri kehribar olabilen, nadide ve asil bir kedi ?rkgdir. Van kedisinin göz rengi üç gruba ayrilir. Her iki gözü mavi (daima turkuaz mavisi), her iki gözü kehribar (Sari renk ve tonlari, çok nadiren kahverengi) ve tek-göz (Heterokromik; yani bir gözü mavi Diser gözü kehribar renkte olanlar) diye gruplandgrilir. Tarim[degistir | kaynagi degistir] Van'da tarim alanlari yüz ölçümünün %10'unu kapsar. Yetistirilen baglica ürünler; Arpa, Busday, seker Pancari ve Elma yetistirilmektedir. Ürünler Özellikle Eylül ayinda hasat edilir. Tarim en önemli geçim kaynaklarindan olsa da çok kullanilmaz. Hayvancilik[degistir | kaynagi degistir] En önemli geçim kaynagi olan hayvancilik her mevsim kullanilabilir.Özellikle Küçükbas Hayvanciligin Yetistigi Van'da yazda her kirsalda hayvan görmek mevcuttur.yazin yaylara çikarilan hayvanlar kisin aisl ya da ahirlara alinir.Türkiye'de en fazla küçükbas hayvan Van'da bulunur. Kültür[degistir | kaynagi degistir] Van kültürü; Van kedisi, Van otlu peyniri ve Van kahvaltIsina dayanir. Van otlu peyniri yörede önemli bir sekilde yayilmistir. Daglardan toplanan otlardan yapilir. Camiler[degistir | kaynagi degistir] Van Ulu Cami Van Hüsrevpasa Cami Van Hz. Ömer Cami Müzeler[degistir | kaynagi degistir] Van Müzesi Van Urartu Müzesi (yapim asamasinda) Evler[degistir | kaynagi degistir] Van Evi Van Kedi Evi Kaleler[degistir | kaynagi degistir] Van Kalesi Hogap Kalesi Çavustepe Kalesi Sanayi[degistir | kaynagi degistir] Van sanayi Bakimindan bölgenin üçüncü sehridir. Baglica fabrikalar: seker, çimento, et ve et ürünleri, süt kombinalari ve yemdir. seker; Ercis'de çimento ise Edremit'te bulunur. iklim ve bitki örtüsü[degistir | kaynagi degistir] Van iklimi karasal iklim olup bitki örtüsü bozkirdir. kis Aylari[degistir | kaynagi degistir] Van'da kis aylari serin ve ilik geçer.Kar Van'da etkisini yogun göstermektedir ki çevre illere nispeten çok sert geçmez. ilkbahar Aylari[degistir | kaynagi degistir] Bu aylar Van'a en çok yagigin düstüsü aylardir.Bolca yagmur yasar. Yaz Aylari[degistir | kaynagi degistir] Van'da yaz aylari kurak ve sicak geçmektedir.Fakat Van Gölü'nün etkisiyle biraz serin olur. Sonbahar Aylari[degistir | kaynagi degistir] Bu aylarda fazla yagis olmaz ama rüzgarlar genis yer tutar. Bitki örtüsünün bozkir olmasi küçükbas hayvanciligi gelistirmistir. Egitim[degistir | kaynagi degistir] Van merkezde yaklagik 200 civari okul bulunmaktadir.Ayrica son dönemlerde özellikle liselerde olmak üzere çogu okul Fatih projesiyle tanismistir(tablet bilgisayar). Yüzüncü yil Üniversitesi Van'dadir.

[Etiketler:]

Etiketler: