[k@rcicegi]

Ülkemizin Dogu Anadolu Bölgesinde yer alan Bingöl’ün bilinen en eski tarihi M.Ö. 2000 yilgdir. Bilinen ilk ismi ise “dag” anlamina gelen “Cebel” ve “akan” anlamina gelen “cur” kelimelerinden olusan “Cebel-cur”dur. Hititlerden Romalilara, Osmanlilardan günümüze kadar birçok medeniyete ev sahipligi yapmistir. Daglari, masaralari, kaplicalari ve dogal güzelligi ile yazlari bir bAska, kislari bir bAska, baharda ve sonbaharda bir bAska güzellise bürünür. Bingöl ili Adini Nereden Almistir Bingöl’ün bilinen en eski ismi Cebel-cur dur. Cebel dag, Cur akan anlamindadir. Bu kelimenin zamanla Çabakçur seklinde telaffuz edildigi ihtimali kuvvetlidir. Zaten Çabakçur akan temiz su anlamina gelir. Evliya Çelebiye göre bu isim Büyük Iskender tarafindan verilmistir. Rivayete göre Büyük Iskender vücudundaki dayanilmaz agrilar için nice hekimlere bas vurdusu halde sifa bulamaz. Bunun üzerine ab-i Hayat (ölümsüz hayat) suyunu aramaya baglar.Uzun aramalardan sonra kaynagi kendisi olmasa da o sudan içip dayanilmaz agrilardan kurtulur. Faydasini gördüsü bu suya “Makdis lisani” üzerine cennet suyu anlamina gelen Çabakçur adini verir. Doktorlarina, sizlerin çare bulmadiginiz agrilarima Allah cennet irmaklarindan deva verdi. Burada benim adima bir kale yapin ve adini Çabakçur koyun demistir. Daha sonra çEgitli kaynaklarda Mingöl olarak karsimiza çikar. Mingöl göller bölgesi anlamindadir. Mingöl kelimesi de zamanla halk tarafindan Bingöl seklinde telaffuz edilmis bin tane göl anlamindadir. Daha sonra Bingöl’e Çevlik denmistir. bas bahçe anlamindadir. Bu ad günümüzde yöre halki tarafindan halen kullanilmaktadir. 1874 yilinda yapilan bir idari düzenlemeye dayanilarak 1881 de Bitlis vilayeti kuruldu. Çabakçur ve Genç bölgesi Bitlis Vilayetine, kIsi Erzincan’a, Karliova Mus’a baglandi. Cumhuriyetin ilanindan sonra 1926 yilinda Elazig, 1929 senesinde Mus’a baglanan Bingöl, 1936 yilinda çikarilan bir kanunla il haline getirildi.Hititler ve Huri Döneminde Bingöl Huriler M.Ö. 2000 yillarinda Güneydogu Anadolu Bölgesine gelip Firat kenarinda Urfa, Mardin, dolaylarinda “VASUK.ANI” sehrini kurdular. Mitaniler Devleti diye tarihe geçen bir kavimdir. Dogu Anadolu’da tam bir hiikümdarlik kuran Mitaniler Hititler ile iliIkilerde bulundular. Hitit Krali Telepinusun ölümünden sonra Hititlerin Mitani himayesine girdigi sanilmaktadir. Hititler yeni krallik devrinde Toroslari asarak Mitani Devletini sikistirmaya bagladilar suppilihiuma Mitani Prensini kendisine damat edinerek onlari himayesine aldi. MÖ. 1 360 yillarinda Harput, BIsigöl ve Mus dolaylari Hititlerin eline geçti.Bingöl arazisi çok dagliktir. Yükseklikleri 3000 metreyi asan daglar bulunur. Daglar üzerindeki yaylalar ve düzlüklerin yükseklikleri 2000 metreden asagi düsmez. Ova niteligindeki yerler bile 1000 metrenin üzerinde bulunmaktadir. Bingöl ovasinin dört tarafi tarafi daglarla çevirilidir.Daglarin Yüksek kIsimlarini doruklar, buzul gölleri, etek kIsimlarini ise moren kalintilari kaplar. Daglar genellikle seyrek ormanlik olup, güney bölümlerinin bazi kIsimlari çiplaktir. Mege ormanlari daglarin 1200 metreden asagi kIsimlarinda görülür. Volkanik sahalarin en çok rastlandigi yer Göynük suyu ile Peri suyu arasindaki bölgedir. Volkanik olan bu bölge çukurluk ve yükseltileriyle daglarin genel durumunu bozacak niteliktedir. Ayrica buradaki daglarin bünyesinde kIsmen bezalt türünde akici, kIsmen andezit tipinde kivamli lavlar büyük yer tutar. Üçüncü zaman sonlarindaki tektonik olaylar neticesinde Kirslmalardan sonra yeryüzüne çikan lavlar bir örtü gibi etrafa yayilmistir. Bu arada bazi Kirslmalar sonucunda bu örtünün bazi kütleleri çökmüs, bazilari ise yükselmistir. Bingöl iline adini veren Daglari bu zamanda olusmustur.Kuzeyden sokulan nemli-serin hava kütlelerine açik olmasi ve yükselti faktörü sebebiyle Bingöl ve çevresi yazlari sicak,kislari soguk geçmektedir. Meteoroloji isleri Genel Müdürlügünün verilerine göre Bingöl’de yillik ortalama sicaklik 12.1 derecedir. yillik yagis tutari 873.7 mm. kadar olup, kar yagisligün sayisi 24.5 gün, donlu gün sayisi ise 94.1 gün kadardir.ilimizde belli bagli yaylalar ise; Bingöl Yaylasi, serafettin Yaylalari, Genç’te Çötele (Çotla) Yaylasi, Karliova’da hirhal ve Çavre? Yaylasi, kIsi’da kIsi Yaylasi ve Dagin Düzü Yaylalari, Adakli’da Karer Yaylasi’dir. Hayvancilik için de çok elvesili olan bu yaylalar, Beritan agireti (Bertyan) ve çevre köyler için vazgeçilmez özelliklere sahiptir. Bingöl Bitki Örtüsü Dogu Anadolu’nun en zengin orman alanlarina sahip olan illerden biri olan Bingöl’de asaç türü olarak megenin meydana getirdigi ormanlar yaygindir. Bu ormanlar 1900 m. Yükseklise kadar yayilig gösterir. Ancak ormanlarin uzun süre tahrip edilmesi sonucunda ve ormanlarin tam anlamiyla yok edildigi yerlerde bozkir (Step) bitki örtüsü görülür. ilin toplam arazisi 812.537 hektar olup bu arazinin kullanim durumu söyledir; %7.28’i tarim arazisi, %27.92’si orman, % 10.25’i asaçlandirma alani, % 51’i mera, % 2.2’si çayir ve % 1.3’ü Diserleridir.

[Etiketler:]

Etiketler: