[k@rcicegi]

Orta Asya'dan gelen kavimlerin Anadolu'ya gisileri sirasinda Agri, bir geçis olusturMus, dolayIsiyla birçok medeniyete sahne olMustur. Ancak bu medeniyetler Agri'yi bir gisi kapisi olarak gördüklerinden burada çok köklü bir uygarlik olusturamamislardir. Bölgede esemenlik kurduklari sanilan Hititler'in güçlerini yitirmeleri üzerine, MÖ 1340 - MÖ 1200 tarihleri arasinda Hurriler bölgeye yerlesmislerdir. Hurriler krallik merkezi olan Urfa'dan uzak olan Agri'yi ellerinde tutamamislardir. En köklü uygarligi Urartular olusturMustur. Urartu'nun Van Gölü'nün kuzey ve kuzeydogusundaki ülkeler üzerine, Kral Ispuini döneminde (MÖ 825 - MÖ 810) seferlere baglamis, Kral Menua döneminde (MÖ 810 - MÖ 786) ise bu akinlar daha da agirlik kazanmistir. Kuzeye ve kuzeydoguya giden yollar üzerinde inia edilen kaleler, buraya yapilan seferlerin önceden planlandigini göstermektedir. Agri Dagi'nin yamaçlarinda, Karakoyunlu ve tasburun köylerinin arasinda ele geçen bir Urartu yaziti Kral Menua'nin bu bölgedeki esemenliginin kesin kanitgdir. MÖ 712 yillarinda kizilirmak boylarina kadar uzanan Kimmerler, Agri'da geçici de olsa bir hakimiyet kurmuslardir. Medler (MÖ 708 - MÖ 555) Asur Devleti'nin yikilmasi ile birlikte bir yayilma sürecine girmis, bunun sonucu olarak da Agri ve çevresini topraklarina katmislardir. Medler'in yikilmasi ile birlikte Persler; Büyük Iskender'in Pers Krali lll. Darius'u MÖ 331'de yenerek Anadolu'yu ele geçirdigi zamana kadar yaklagik iki yüzyil kadar bölgede yasamislardir. Büyük Iskender'in ölümü üzerine olusan bogluktan faydalanan Ermeniler ve Gürcüler bölgeyi ele geçirmislerdir. Murat Nehri ve Dogubeyazit çevrelerine kIsa sürede yerlesmislerdir. Daha sonralari Arsaklilar ve Artaksiyasli Kralligi, Agri ve çevresine hakim olMustur. Bölge, Halife Osman zamaninda Islam ordulari tarafindan fethedilmistir. 872 yilina degin Abbasiler'in kontrolü altinda kalan Agri, daha sonra Bizans'in kontrolüne geçmistir. 1071 Malazgirt Muharebesi sonrasi bölgeye Türk boylari gelmeye baglamistir. Agri, yüzyila yakin bir süre Sökmenli Devleti'nin sinirlari içine girmistir. 1027 - 1225 yillari arasinda Ani Atabekleri, 1239'da Cengizliler, 1256 - 1358 yillari arasinda ilhanlilar ve Celaliler Agri'da hüküm sürmüslerdir. ilhanlilar bazen kurultaylarini Agri Dagi'nda yapmis, Anadolu ve iran'i buradan yönetmislerdir. 1393'te Mo?ol hakani Aksak Timur, Agri bölgesini ele geçirmistir. 1405 - 1468 tarihleri arasinda Agri, Karakoyunlu topraklari içinde yer almis, Karakoyunlular yikilinca Agri Akkoyunlular'in esemenligine geçmistir. Agri, 1514'te yapilan Çaldiran Muharebesi sonrasi Yavuz Sultan Selim tarafindan Osmanli topraklarina katilmistir. Osmanli döneminde ?orbulak olarak anilan ilin adi, Ermeniler zamaninda Karakilise olarak degistirilmistir. Kâzim Karabekir Pasa zamaninda ise Karakilise ismi degistirilerek Karaköse diye adlandgrilmistir.[kaynak belirtilmeli]Nuh Tufani ile ilgisinden dolayi Tevrat'ta adi geçen Ararat Dagi ve ülkesinin, Agri ve çevresinin oldusu sanilmasi dolayIsiyla Agri'ya batililar tarafindan Ararat da denilmektedir. 5165 m. yüksekligiyle Türkiye'nin en büyük dagi olan Agri Dagi da il sinirlarindadir.Kültürel ve dogal zenginlikler[degistir | kaynagi degistir] Ahmed-i Hani Türbesi: Ahmed-i Hani 'nin türbesi Ishak Pasa Sarayi'nin yanindadir. Ahmed-i Hani 17. yüzyilda yasamis Kürt sair ve filozofudur. Türbesi her yil yüzlerce[kaynak belirtilmeli] insan tarafindan ziyaret edilir.

[Etiketler:]

Etiketler: