[k@rcicegi]

Akdeniz Bölgesi, adini komsu oldusu denizden alir. Bölge genisligi 120180 km arasinda degisen bir serit halinde, batida Köycegiz dolaylarindan baglayarak, doguda Hatay ilinin bitim noktasi olan Basit Burnu yakinina kadar sokulur. Yaklagik 120.000 km2 lik yüzölçümüyle Türkiye'nin toplam yüzölçümünün yaklagik %15'ini olusturur. Hatay, Adana, içel, Antalya, Isparta, Burdur ve Kahramanmaras ilinin büyük bir bölümü Akdeniz Bölgesi'ndedir. Ayrica Musla ilinin Köycegiz, Dalaman, Ortaca ve Fethiye ilçeleri de Akdeniz Bölgesi'ne girer. Yeryüzü sekilleri Bölgenin büyük bir kismi Toros Daglari ve yüksek platolarla kaplgdir. Genel olarak engebeli ve dagliktir. Toroslar, III. Jeolojik zamanda olusmus Alp – Himalaya sistemine bagli genç kivrim daglaridir. bati ve Orta Toroslar bölge içinde genis yer tutar. bati Toroslar Antalya Körfezi'nin her iki yaninda da yer alir. Bey Daglari, Çiçekbaba ve Barla Daglari Antalya Körfezi'nin batIsinda, güneybati - kuzeydogu yönünde uzanirlar. Sultan Dedegöl ve Geyik Daglari Antalya Körfezi'nin dogusunda kuzeybati - güneydogu yönlü uzanir. Anamur Burnu'nun kuzeyinden baglayan Orta Toroslar, güneybati - kuzeydogu yönlü uzanan üç kütleden olusur. Bunlar, Bolkar Daglari, Aladaglar, Tahtali Daglari ve Binboga Daglari'dir. Akdeniz Bölgesi'nde Toroslar'dan bAska Hatay - K. Maras istikametinde uzanan daglarin olusturdusu bir dis sira halinde Nur (Amanos) Daglari uzanir. Daglarin kiyiya paralel uzanmasi, Dalga agindirmasinin fazla olmasina ve kiyilarda yaliyarlarin (falezlerin) çoklusuna neden olMustur. Akdeniz Bölgesi'nde yer yer plato alanlari bulunur. Bunlardan biri Antalya Körfezi'nin batIsindaki Teke Platosu, Diseri de Anamur Burnu'nun gerisindeki Taseli Plâtosu'dur. Antalya Körfezi'nin batIsindaki daglarla ve platolarla kapli karstik arazi "Teke Yöresi" olarak adlandgrilir. Teke Yöresi ve Taseli Platosu bölgenin en tenha yerleridir. Türkiye'de karstik yapinin yaygin oldusu yerlerde yagigin fazla olmasina kasin yeraltina sizmanin çok olmasi, yerüstü sularinin zayif olmasina yol açar. Bu nedenle de bu yerlerde nüfus yogunlusu azdir. Daglar kiyidan itibaren yükseldigi ve kiyiya paralel oldusu için iç kIsimlarla ulasim ancak bazi geçitlerle saglanabilmektedir. Bölgedeki baglica geçitler sunlardir: Göller Yöresi'ni Antalya'ya baglayan Çubuk geçidi, Iç Anadolu'yu Silifke'ye baglayan Sertavul geçidi, Amik Ovasi'ni Iskenderun'a, hatta Suriye'ye baglayan Belen geçidi ve Çukurova'yi Iç Anadolu'ya baglayan Gülek geçididir. Bu bölgedeki ovalar çöküntü alanlarinda alüvyonlarin yiislmasi ile olusmus birikim alanlaridir. Bu birikim alanlarindan en önemlileri Çukurova delta ovasi ile Hatay çukurlusundaki Amik ovasidir. Akdeniz Bölgesi'nin batIsinda da kiyida Antalya ovasi ile Göller yöresinin küçük çöküntü ovalari bulunmaktadir. Akdeniz Bölgesi genel olarak engebeli ve dagliktir. Bölgenin % 80'ini kiyiya paralel uzanan Toros Daglari ile yüksek platolar olusturur. Bu durum, bölgede nüfus daisligini, kara ulasimini, bitki örtüsünü, turizm çEgitliligini çok etkiler. Sanayi ürünleri çEgitliligi ise bu durumdan en az etkilenir. Akarsu ve Göller Bölgedeki akarsular düzensiz rejime sahiptirler. Akarsu rejiminin düzensiz olmasinda çEgitli faktörlerin etkisi vardir. Bunlar: Bölgede etkili olan Akdeniz ikliminde yagislarin çogu kis aylarinda görülür. Yaz aylari ise çok sicak ve kurak geçer. Bunun sonucu olarak akarsular kisin kabarir, yazin ise kuruyacak seviyeye gelir. Bölgede karstik yeryüzü sekillerinin genis yer tuttusu görülür. Bunun sonucu olarak, yagisli mevsimlerde suyun bir kismi yer altina sizarak akarsularin fazla kabarmasini önler. yazin ise yeralti suyunun akarsuya kasiarak su seviyesinin alçalmasini az da olsa engelledigi görülür. Bölgenin en önemli akarsulari, Asi, Seyhan, Ceyhan, Göksu, Manavgat, Aksu ve Dalaman çaygdir. Bölge göl Bakimindan zengindir. BatIsinda tektonik ve karstik etkenlerle olusan göllerin yer aldigi Göller Yöresi bulunmaktadir. Beysehir, egirdir, Burdur, acigöl, Susla, Sögüt, Salda, Elmali ve Kovada gölleri bulunur. egirdir Gölü tatli su gölüdür. Bunun nedeni fazla sularini yer altindan Aksu'ya ve dolayIsiyla Akdeniz'e bogaltmasidir. Bu göllerden Susla Gölü, zaman zaman kuruyacak derecede su kaybina uirar. Doguda Hatay yöresindeki Amik Gölü de, Asi nehrinin tAskinlarinin bataklik seklinde oldusu bir göldür. Bu alan akarsularin getirdigi alüvyonlarla büyük ölçüde dolMustur iklim ve Bitki Örtüsü Bölgede karakteristik Akdeniz iklimi görülür. Yazlar sicak ve kurak, kislar ilik ve yagislgdir. yillik sicaklik ortalamasi 18°C'dir. kiyida yillik yagis miktarinin 1000 mm yi buldusu yerler vardir. Akdeniz kiyilari kis mevsiminin en ilik geçtigi bölgemizdir. Buna yol açan nedenler, nemlilik miktari, günes isinlarinin düsme açisi ve Toros Daglari'nin dogrultusu ve yükseltisidir. Toroslar, kisin kuzeyden gelen soguk hava kütlelerinin kiyiya inmesini önler. yagis maksimumu kis mevsimine rastlar. Bölgedeki yaz kurakligi ise, dinamik yüksek basinç alanlarinin etkili olmasi, bölgenin alçalici hava hareketlerinin etkisine girmesinin sonucudur. kiyidan itibaren yükseldikçe sicaklik düsmekte, yagis miktari artmaktadir. Denize dönük yamaçlarin etekleri bol yagis alir. batida Antalya çevresi doguda, Hatay, Dörtyol, Osmaniye, Kadirli, Bahçe çevresi 1000 mm civarinda yagis alir. Oysa ovadaki Mersin ve Adana çevresi 600 - 700 mm yagis almaktadir. Karasallagmanin belirgin oldusu yerler, bölgenin bati kesiminde genisler. Göller yöresi ve Teke yöresi karasalligin en belirgin oldusu yerlerdir. sicaklik farklari artar, kislar daha uzun sürer. Akdeniz Bölgesi'nde 700 - 800 m'ye kadar maki bitki örtüsü hakimdir. Maki, zeytin, mersin, defne, sakiz asaci, zakkum, keçiboynuzu, vb. kuraklisa dayanikli bodur bitkilerden olusur. Bölgedeki ormanlar, makiden sonra baglar, 2400 m'ye kadar devam eder. Daha sonra dag çayirlari yer alir. Orman alanlari üzerindeki dag çayirlari yazin kurakligin etkisi ile kururlar. Akdeniz Bölgesi'nin iç kesimlerine dogru gidildikçe iklim karasallagir. Özellikle Göller Yöresi'nde yillik yagis miktari ve kis sicaklik degerleri düsmüstür. Tarim ve Hayvancilik Bölgede tarim alanlari sinirLi olmasina ragmen kiyi seridinde en önemli ekonomik etkinlik tarimdir. En önemli tarim alanlari basta Çukurova olmak üzere Amik ve Antalya ovalaridir. iklim özellikleri tarimsal yasami sekillendirir. Tarim alanlarindan yil içinde birden çok ürün alma Bakimindan en elvesili kogullara sahip olan bölgemizdir. Bölgede yetistirilen baglica tarim ürünleri sunlardir: Busday: Bölgenin hemen her tarafinda yetistirilir. Çukurova'da pamuk ekilmeyen alanlarda da ekilir. Pirinç: Hatay'da Amik Ovasi'nda, K. Maras çevresinde ve Silifke civarinda yetistirilir. Pamuk: basta Çukurova olmak üzere Diser kiyi ovalarinda yetistirilir. Türkiye pamuk üretiminin yaklagik % 33'ü bölgeden kasilanir. Tütün: Göller Yöresi'nde ve Hatay çevresinde yetistirilir. Gül: Özellikle Isparta ve Burdur çevresinde tarimi yapilir. Turunçgiller: kiyi boyunca Finike, Antalya, Alanya, Anamur, Silifke, Mersin, ve Dörtyol'da yetistirilir. Türkiye turunçgil üretiminin yaklagik % 89'u bölgeden kasilanir. Muz: Alanya ve Anamur çevresinde yetistirilir. Türkiye'de yetistirilen muzun tamami bölgeden kasilanir. Hashas ve ve sekerpancari: Özellikle Göller Yöresi'nin ürünleridir. Zeytin ve üzüm: kiyi seridinde hemen her yerde yetistirilir. Ancak bölge halki daha kârl? olan pamuk üretimine önem verdigi için zeytincilik ve bascilik fazla gelisememistir. Bölge soya fasulyesi, yer fIstigi ve mIsir üretiminde de Türkiye'de ilk siradadir. Seraciligin en yaygin oldusu bölge Akdeniz Bölgesi'dir. Bölgede kis sicakliginin sifir derecenin altina düsmemesi turfanda sebze ve meyveciligin gelismesine yol açmistir. Mersin - Antalya kiyi seridi turfanda sebzeciligin en yaygin oldusu yerdir. Akdeniz Bölgesi'nde hayvancilik fazla gelismemistir. SSIIR, koyun ve keçi Toroslar'da yaylacilik sistemiyle yetistirilir. Hayvanlardan en yaygin olani kilkeçisidir. Çünkü bu hayvan Toroslar'in sarp yamaçlarinda yasamini kolayca sürdürür. Yeralti Zenginlikleri Krom : Fethiye- Dalaman ve Adana (Aladaglar) çevresinde çikarilir. Barit : Mersin ve Adana çevresinde çikarilir. Boksit(alüminyum): bati Toroslar'da SeyDisehir çevresinde çikarilir. Kükürt : Keçiborlu (Isparta) çevresinde çikarilir. Demir : Adana (Feke ve Saimbeyli) çevresinde çikarilir. Asbest : Dogu Akdeniz'de Hatay çevresinde çikarilir. Sanayi Adana Bölümü'nde sanayi daha fazla gelismistir. Adana Bölümü'nde dokuma, tütün, gida, kimya, tarim araçlari, çimento, madeni esya, cam ve tusla fabrikalari vardir. Mersin, önemli bir liman kentidir. Mersin'de, Atas petrol rafinerisi bulunur. Antalya'da ferro - krom tesisleri, Yag fabrikalari bulunur. Isparta'da gülyagi fabrikalari, çimento fabrikasi, tarim araçlari yapim merkezleri ve hali fabrikasi bulunur. Burdur'da gül yagi fabrikasi, seker fabrikasi, tarim araçlari fabrikasi, süt ve yem fabrikalari yer alir. Turizm Bölge turizmden elde edilen gelirler Bakimindan 3. siradadir. Burdur'da Insuyu masarasi, Alanya'da Damlatas masarasi, Tarsus'ta Yedi uyuyanlar masarasi, Antalya yakinlarinda Karain masarasi, Düden, Manavgat, Kursunlu ve Tarsus selaleleri, Mersin'deki Cennet ve Cehennem obruklari ve Dilek kuyu masarasi bölgede yer alan ve turizm faaliyetlerine neden olan karstik sekillerdir. Ayrica yazin erken baglamasi deniz turizminin de erken baglamasina ve gelismesine neden olMustur. Bütün Akdeniz kiyilari boyunca turistik tesisler kurulMustur ve kurulmaktadir. Akdeniz Bölgesi'nde Olimpos - Beydaglari Sahil,Güllük Dagi (Termessos), Kovada Gölü, kizildag, Köprülü Kanyon ve Karatepe - Aslantas milli parklari bulunur. Antalya'da her yil düzenlenen Altin Portakal Film Festivali ile Mersin Moda ve Tekstil Fuari da önemli turizm etkinliklerindendir. Nüfus ve Yerlesme 1997 nüfus sayimina göre, bölgede 8,1 milyon insan bulunmaktadir. Nüfus sayisi Bakimindan beginci sirada yer alir. Nüfus yogunlusu km2 ye 66 kigidir. Akdeniz Bölgesi'nde nüfusun %70'i Adana Bölümü'nde toplanmistir. Bu durumun baglica nedenleri; • Zengin tarim alani olan Çukurova'nin varligi, • Çukurova'da tarim ürünleri isleyen sanayi kuruluslarinin fazlaligi, • Adana Bölümü'nün yollarla Dogu, Güneydogu ve Iç Anadolu'ya baglanmasidir. Adana Bölümü'nde Adana, Mersin, Iskenderun, Antakya, Kahraman Maras, Tarsus, Kilis, Kozan, Kadirli, Osmaniye gibi büyük il ve ilçelerde sanayi, tarim ve ticaretin aktif olmasi nüfusun artmasina neden olMustur. Antalya Bölümü'nde ise nüfus, bölge nüfusunun %30 unu olusturur. Çünkü; • Antalya Ovasi Çukurova kadar verimli degildir. • Kalkerli kayalarin varligiyla karstlagma, tarim hayatini olumsuz yönde etkilemektedir. • Antalya Bölümü'nde ulasim fazla gelismemistir. Burdur ve Isparta yöresi demir yoluyla Ege Bölgesi'ne baglanmis ve Izmir'in ard bölgesi durumuna gelmistir. • Antalya Bölümü'ne bagli kiyi ovalarinin, son yillarda turizm faaliyetlerine bagli olarak nüfusu artmaktadir. Buna kasilik toplu yerlesme daha fazladir. Ancak suyun bol oldusu yörelerde daginik yerlesmeye rastlanir. Bölgenin kiyi ovalarinda turistik tesislerin yayginligindan dolayi daginik yerlesme hakimdir. Bölgede köy ve kasaba evlerinin yapi malzemesini daha çok kalker taglari olusturur. Akdeniz Bölgesi nüfus yogunlusu açIsindan Türkiye ortalamasinin altinda bir durum gösterir. Bunun en önemli nedeni bölgenin %90'ini isgal eden Toroslar'dir. Toroslar, Teke ve Taseli Yöresi Türkiye'nin en seyrek nüfuslu yerlerindendir. Adana Bölümü'nde özel konumunun etkisiyle nüfus yogunlusu Türkiye ortalamasinin üstündedir. Adana Bölümü'ndeki Çukurova pamuk tarimi nedeniyle, Güneydogu ve Dogu Anadolu illerinden mevsimlik göç alir. Çukurova'da nüfus yaz mevsiminde artmaktadir. Bu artista tarim iiçilerine olan gereksinimin artmasi rol oynar. Bölge ile ilgili Notlar En fazla yer fIstigi üretimi, En fazla anason üretimi, Tek Muz yetisme alangdir, En fazla seracilik, En fazla boksit çikarimi, En fazla kükürt çikarimi, En fazla intansif tarimin yapildigi, En fazla karstik sekillerin görüldüsü, En genis alüvyon ova Akdeniz Bölgesindedir. Bölge içerisinde; En az ve en seyre nüfuslu yerler, Taseli ve Teke yarim adasindadir. En çok kil keçisi Adana bölümünde yetigir. Antalya bölümünün ekonomiye en önemli katkisi Turizmdir. Adana bölümünün ekonomiye en önemli katkisi ise Tarimdir. En Büyük sehri Adana'dir.

[By Okannn]

Emegine saglik melocan guzel paylasimin icin cok tsklr

[Etiketler:]

Etiketler: